Japana Esearo n-ro 4

Post kvin-jara paŭzo Libroteko Tokio aperigis la kvaran volumon de la libroserio Japana Esearo, lanĉita en 1994.

Konsiderante, ke la ĉefa celo de tiaj libroj estas helpi al alikultura legantaro pli bone kompreni realaĵojn de aliaj landoj, montri deinterne ties vivon, la Japana Esearo sukcese realigis la taskon. Pli ol duono de ĉi-volumaj aŭtoroj liveris siajn verkojn por la antaŭaj libroj de la serio. La volumo konsistas el 13 eseoj dividitaj je 2 partoj. Tiuj el la unua parto priskribas diversajn facetojn de nuntempa japana vivo — de protesto kontraŭ la plifortiĝanta militismo (eseoj 1 kaj 2) ĝis rakonto pri populara speco de la japana humura teatraĵo Rakugoo akompanata de vere ridinda ekzemplo kun plensence japaneca saporo (eseo 5). La eseoj el la dua parto estas ligitaj kun Esperanto; ili koncernas primovadajn aferojn en Japanio kaj Azio aŭ tuŝas teoriajn demandojn de la lingvo.

Mi elektis kelkajn eseojn por pli detala priskribo.

Kiel supre menciite, la temo de la du komencaj eseoj estas kontraŭmilitisma agado en Japanio. En la unua eseo Huzimaki Ken'iti rakontas kiel li, posedanto de negranda entrepreno, ĉiujare dum impostpago forigas 6% de pagenda sumo, kio estas proksimume tiom, kiom Japanio elspezas ĉiujare el sia buĝeto por sia armeo. Do, li simple rifuzas pagi sian parton de tiu mono. Tiu ago estas akompanata de letero skribita al la loka impostoficejestro, kie li argumentas sian decidon. Ĝi baziĝas sur la 9a artikolo de la Japana konstitucio malpermesanta al la lando havi armeon sed nur memdefendan korpuson. Li detale priskribas la malavantaĝojn kaj danĝerojn de la senĉesa armigado, kio tute ne sendanĝerigas la landon, sed male kondukas al kresko de armeelspezoj de najbaraj landoj. Tiu, laŭvorte de la aŭtoro, “mikroprotesto” donas bonan ekzemplon kion povas fari simpla homo por la solvo de tiu vere grava problemo de la tuta homaro. La dua eseo rakontas pri landskala movado de “Societo de la 9a artikolo” kiu ankaŭ akcelas bremsi la dezirojn de la Japana registaro nuligi tiun punkton de la konstitucio, kiun oni traktas kiel simbolon de Usona supereco altruditan postmilite. Tiuj du eseoj iusence detruas la kliŝon pri leĝobeemaj japanoj.

Ankoraŭ unu kliŝon (almenaŭ de mi) detruas eseo de Isikawa Tieko pri lastatempaj skandaloj ligitaj kun manĝoproduktado en Japanio: jen unu firmao uzas difektiĝantan viandon por siaj produktoj kaj gvidas tiajn aĉaĵojn ĝia ĉefdirektoro, jen alia firmao vendas siajn manĝaĵojn kun malĝusta produktodato kaj uzas degeligitajn produktojn anstataŭ la freŝajn ktp. Aspirante al pli kaj pli granda profito, produktejoj ne hontas uzi diversmanierajn ruzaĵojn. Ĉu vere nia mondo tiagrade difektiĝas? Por multaj homoj el diversaj landoj “japana” signifas “bonkvalita”, almenaŭ tiel estis antaŭnelonge. Kien, do, ruliĝas nia mondo se eĉ en Japanio okazas tiaj fiagoj!?

Layla, Lisa kaj Kitty de Tahira Masako unuavide ne tuŝas mondskalajn problemojn sed estas iom sentimentala kaj ege kortuŝa kaj trista rakonto pri la rilatoj inter homoj kaj katoj. Se necesus elekti de la libro plej bonan eseon, mi donus sian voĉon ĝuste al tiu.

Eseo de Kitagawa Hisasi el la dua parto prezentas rememorojn pri la unua komuna seminario de junaj japanaj kaj koreaj esperantistoj en 1982. Li priskribis la impresojn de loĝanto de industrie tre evoluinta lando pri la ripozo en kampara regiono de Koreio, pri sperto de reciproka interkompreno: “… mi mem sentis min pli kaj pli malfermita al la aliaj. Ĉia mensa singardemo kontraŭ unuafoje renkontitaj alinacianoj degelis for”. Dum tiu evento okazis diskutado pri antaŭnelongaj eventoj de Japana-Korea historio, nome: la mondmilito kaj okupacio kaj provo de Japana edukadministerio falsi la veron pri tio en la lernolibroj. La aŭtoro skribas: “Neniu alia grupo de japanoj kaj koreoj ekster la vicoj de esperantiskoj ŝajne kuraĝis entrepreni similan provon… Kaj kion ni atingis post la diskutado! Ne ian formalan konkludon kun grandaj frazoj, nek rezolucion… Kaj tamen, post la diskutado eble balbutema sed certe serioza… ni ja sukcesis atingi ion laŭ mi multe pli esencan… tio estas reciproka transnacia konfido inter ni ĉiuj seminarianoj”. La ĉefa ideo de tiu eseo estas ke la interkomprenemo kaj bonaj rilatoj inter simplaj homoj en tiu la plej “malsupra” nivelo pli gravas por la paco en nia “komunloĝejo” ol ĉiuj multekostaj konferencoj de altrangaj mondaj elituloj.

Fine malgranda riproĉo al la eldonistoj pro neregula latinigado de la japanaj propraj kaj geografiaj nomoj. Laŭdindaj estas ekzemploj de uzado de “Esperantaj” ĉapelitaj literoj, kio ebligas al scivolema alilanda leganto ĝuste ilin prononci. Tamen iam eĉ en la sama eseo uziĝas kelkaj sistemoj de transskribo de la sama japana silabsigno, ekzemple: shi, si; cu, tu; hu, fu; ji, zi. Certe ne ĉiuj silabsignoj estas facile esperantigataj, sed estus bone tion laŭeble ordigi.

Tio estas ununura negativa rimarko pri la libro kiu certe trovos siajn dankemajn legantojn.

Nikolaj Penĉukov