|
Sciencisto, esperantisto, patro: Eŭgeno Bokarjov
|
|
Kortuŝa omaĝo al elstara lingvisto, esperantisto kaj patro |  februaro 2011 |
Eŭgeno Bokarjov estis eminenta figuro en la sovetia Esperanto-movado de la jaroj 1950-60-aj dum la reviviĝo de la Esperanto-vivo en Sovetio post pli-malpli 20-jara hiato, kiun kaŭzis agoj de la tiutempa politika reĝimo: neniigo de SEU, aresto kaj ekzekuto de multaj sovetiaj esperantistoj en la 1930-aj jaroj. Ekster Esperantujo, Bokarjov estis konata lingvisto, fakulo pri kaŭkazaj lingvoj.
La libro konsistas el rememoroj de Antonina Bokarjova, la filino de Eŭgeno Bokarjov, kelkaj verkoj de Bokarjov verkitaj unuope aŭ kun la tre notindaj kunaŭtoroj Olga Aĥmanova, Aksel Berg, David Armand, la artikolo pri la rusa-Esperanta vortaro de Bokarjov (siatempe eldonita grandkvante en ŝtata eldonejo kaj vaste konata kaj uzata), Esperanta traduko de verketo de Vsevolod Garŝin Attalea Princeps, kiun Bokarjov elrusigis junaĝe, du nekrologoj (unu fare de Nina Sulje, alia de Aleksandr Duliĉenko) kaj poemo de Aleksandro Logvin verkita memore al la omaĝato.
Antonina Bokarjova rakontas pri sia patro “ne nur fone de la familia kroniko, sed ankaŭ kuntekste de gravaj historiaj eventoj, precipe en la lingvoscienca medio kaj en la Esperanto-movado”. Mi aldonu, ke la homojn, kiuj ne intimiĝis kun la historio de Rusio kaj Sovetio, la libro konatigos ankaŭ kun la socia teksaĵo de la tiama soveta socio – per detala kaj senaplomba rakonto pri la vivo en la medio de la sovetia intelektularo. Mi kun aparta intereso legis detalojn, kiujn mi antaŭe ne konis, pri la Instituto de Lingvo kaj Pensado, pri la akademiano Nikolaj Marr kaj pri la eventoj, kiuj sekvis la publikigon de la “studo” Marksismo kaj problemoj de lingvoscienco de Stalin.
La aŭtorino sincere kaj senkaŝe rakontas pri sia familio kaj homaj rilatoj. Ŝi rekte diras: “Inter mia patro kaj mi estis granda proksimeco. Mi amis lin pli ol la patrinon” – konfeso evidente nefacila, kaj ĝi sendube atestas pri la intelekta honesteco de la verko.
La inkluzivigitaj interlingvistikaj kaj esperantologiaj artikoloj estas ankoraŭ tre interesaj kaj verkitaj en la kadro de ĝenerala lingvoscienco, sen paroĥeca propaganda kromgusto de izolita lingva movado. Iuj el la artikoloj estas nekonataj al la internacia publiko, ĉar ili estis originale publikigitaj ruslingve. Nun ili aperas en Esperanto en la kompetenta traduko de Viktor Aroloviĉ, kiu kontribuis al tiu ĉi bonkvalita libro ankaŭ kiel redaktoro.
La lingvaĵo de la libro estas flua, simpla kaj ĝenerale bonstila, kvankam kelkajn gramatikajn konstruojn pruntitajn el la rusa lingvo mi trovas tro pezaj (kaj do evitindaj) en Esperanto. Mi rimarkis kelkajn “internaciajn” vortojn, kiuj ne apartenas al la norma Esperanto, ekzemple “kolorito” [p. 7]. Iuj (nemultaj!) esprimoj estas konfuzaj: “elstara rusa pentristo kaj grafikisto E. Lansere kaj F. Ĉernousenko” [p. 16], “la lingvistika fakultato de la pedagogia fakultato” [p. 7.]. Eble temas simple pri preseraroj aŭ misskriboj. Tamen trivialaj peseraroj, kiel “e[s]ploristo” [p. 23] estas malmultaj.
Kelkaj rusaj realaĵoj verŝajne bezonas klarigon: ekzemple, la vorto “doktoranturo” [p. 24] (ruse “докторантура”) estas programo por finprepari jam spertegajn fakulojn por la scienca grado “doktoro de la sciencoj”. Samkampa estas la vorto “aspiranto” [p. 32] – partoprenanto en malpli ambicia doktoriga programo de postdiploma studado.
Resume, mi – ja, koincide, same sciencisto, esperantisto kaj patro – opinias, ke tiu ĉi zorge kompilita kaj redaktita libro estas plej inda kaj kortuŝa omaĝo al la elstara lingvisto, esperantisto kaj patro.
La libro konsistas el rememoroj de Antonina Bokarjova, la filino de Eŭgeno Bokarjov, kelkaj verkoj de Bokarjov verkitaj unuope aŭ kun la tre notindaj kunaŭtoroj Olga Aĥmanova, Aksel Berg, David Armand, la artikolo pri la rusa-Esperanta vortaro de Bokarjov (siatempe eldonita grandkvante en ŝtata eldonejo kaj vaste konata kaj uzata), Esperanta traduko de verketo de Vsevolod Garŝin Attalea Princeps, kiun Bokarjov elrusigis junaĝe, du nekrologoj (unu fare de Nina Sulje, alia de Aleksandr Duliĉenko) kaj poemo de Aleksandro Logvin verkita memore al la omaĝato.
Antonina Bokarjova rakontas pri sia patro “ne nur fone de la familia kroniko, sed ankaŭ kuntekste de gravaj historiaj eventoj, precipe en la lingvoscienca medio kaj en la Esperanto-movado”. Mi aldonu, ke la homojn, kiuj ne intimiĝis kun la historio de Rusio kaj Sovetio, la libro konatigos ankaŭ kun la socia teksaĵo de la tiama soveta socio – per detala kaj senaplomba rakonto pri la vivo en la medio de la sovetia intelektularo. Mi kun aparta intereso legis detalojn, kiujn mi antaŭe ne konis, pri la Instituto de Lingvo kaj Pensado, pri la akademiano Nikolaj Marr kaj pri la eventoj, kiuj sekvis la publikigon de la “studo” Marksismo kaj problemoj de lingvoscienco de Stalin.
La aŭtorino sincere kaj senkaŝe rakontas pri sia familio kaj homaj rilatoj. Ŝi rekte diras: “Inter mia patro kaj mi estis granda proksimeco. Mi amis lin pli ol la patrinon” – konfeso evidente nefacila, kaj ĝi sendube atestas pri la intelekta honesteco de la verko.
La inkluzivigitaj interlingvistikaj kaj esperantologiaj artikoloj estas ankoraŭ tre interesaj kaj verkitaj en la kadro de ĝenerala lingvoscienco, sen paroĥeca propaganda kromgusto de izolita lingva movado. Iuj el la artikoloj estas nekonataj al la internacia publiko, ĉar ili estis originale publikigitaj ruslingve. Nun ili aperas en Esperanto en la kompetenta traduko de Viktor Aroloviĉ, kiu kontribuis al tiu ĉi bonkvalita libro ankaŭ kiel redaktoro.
La lingvaĵo de la libro estas flua, simpla kaj ĝenerale bonstila, kvankam kelkajn gramatikajn konstruojn pruntitajn el la rusa lingvo mi trovas tro pezaj (kaj do evitindaj) en Esperanto. Mi rimarkis kelkajn “internaciajn” vortojn, kiuj ne apartenas al la norma Esperanto, ekzemple “kolorito” [p. 7]. Iuj (nemultaj!) esprimoj estas konfuzaj: “elstara rusa pentristo kaj grafikisto E. Lansere kaj F. Ĉernousenko” [p. 16], “la lingvistika fakultato de la pedagogia fakultato” [p. 7.]. Eble temas simple pri preseraroj aŭ misskriboj. Tamen trivialaj peseraroj, kiel “e[s]ploristo” [p. 23] estas malmultaj.
Kelkaj rusaj realaĵoj verŝajne bezonas klarigon: ekzemple, la vorto “doktoranturo” [p. 24] (ruse “докторантура”) estas programo por finprepari jam spertegajn fakulojn por la scienca grado “doktoro de la sciencoj”. Samkampa estas la vorto “aspiranto” [p. 32] – partoprenanto en malpli ambicia doktoriga programo de postdiploma studado.
Resume, mi – ja, koincide, same sciencisto, esperantisto kaj patro – opinias, ke tiu ĉi zorge kompilita kaj redaktita libro estas plej inda kaj kortuŝa omaĝo al la elstara lingvisto, esperantisto kaj patro.
Alexander Shlafer
Admirinda homo – libro pri la soveta interlingvisto E. A. Bokarjov | Publikigita ĉe Impeto |
Estas bela gesto, se filino skribas pri sia patro. Tion perfekte faris Antonina Bokarjova, filino de la konata soveta lingvisto, interlingvisto kaj esperantisto Jevgenij Aleksejevič Bokarëv (prononc. Bokarjov), kiu vivis de 1904-1971. La libro aperis okaze de la 105-a datreveno de la naskiĝo de Bokarjov. En ĝi la filino informas pri la devenfamilio de la lingvisto el la kaŭkaza regiono (Dagestano), lia familio, profesia kariero dum la dudekaj/tridekaj jaroj de la pasinta jarcento, la milita periodo kaj fine pri lia agado en Moskvo, kie en la Instituto de Lingvoscienco de la Akademio de Sciencoj de USSR prof. Bokarjov estis ĉefo de la sekcio pri kaŭkazaj (dagestanaj) lingvoj kaj dum kelkaj jaroj vic-direktoro de la instituto.
Aparte ampleksan ĉapitron ŝi dediĉas al la rolo, kiun ŝia patro ludis en la Esperanto-movado. La libro krome entenas (p. 51-130) kvin esperantigitajn studojn de E. A. Bokarjov pri interlingvistikaj temoj, originale verkitajn en la rusa (tradukis Viktor Aroloviĉ kaj Ivan Sarafov), tri tekstojn originale verkitajn en Esperanto kaj la solan beletran tradukaĵon de li, t.e. teksto de la tolstojano Vsevolod Garŝin (1855-1888). Sekvas nekrologoj de Nina Sulje kaj Aleksandr D. Duliĉenko, krome tre bela omaĝa poemo de Aleksandro Logvin kaj eta literaturlisto.
E. A. Bokarjov i.a. konatiĝis kiel specialisto pri kaŭkazaj (dagestanaj) lingvoj kaj kiel interlingvisto/esperantologo. Jam kiel juna lingvisto li montris sian kuraĝon, kiam li objektive informis pri la t.n. ‘burĝa lingvistiko’ en tempo, kiam en Sovetio ĉefan influon havis la spekulaciaj kaj dubindaj teorioj de Nikolaj J. Marr (1865-1934), kiuj kaŭzis certan malligiĝon de la soveta lingvistiko disde la internacia evoluo.
La renoma kaj influa sciencisto ludis gravegan rolon ĉe la reorganizo de la Esperanto-movado en Sovetunio post la Dua Mondmilito. Kiam post la morto de Stalin (1953) la persekutoj de esperantistoj grandparte ĉesis kaj montriĝis certaj (kvankam tre reduktitaj) eblecoj reokupiĝi pri Esperanto, Bokarjov verkis la unuajn tekstojn en lingvistikaj medioj pri Esperanto. Tiuj tekstoj, kiuj estas represitaj en la libro, ege helpis forigi malĝustajn ideojn pri la planlingvo kaj donis kuraĝon al la reorganiziĝemaj sovetaj esperantistoj. En alilingvaj tradukoj tiuj tekstoj ankaŭ havis influon en orienteŭropaj landoj kaj en GDR, ĉar en tiuj landoj al sovetaj publicaĵoj la aŭtoritatoj donis apartan gravecon. Kiam en 1962 eblis krei Komisionon pri internaciaj ligoj de sovetaj esperantistoj, la lingvisto fariĝis ties prezidanto kaj restis en tiu ofico ĝis sia morto. Bokarjov havis kelkajn planojn pri interlingvistika verkado, tamen lian ĉefan energion postulis la ellaborado de la vortaroj rusa-Esperanta (1966) kaj Esperanta-rusa (kiu aperis nur post lia morto, en 1974). Li estis membro de UEA, de la Akademio de Esperanto kaj de la redakta komitato de la lingvopolitika revuo “La Monda Lingvo-Problemo” (LMLP).
Mi kelkfoje renkontiĝis kun la soveta profesoro en Moskvo kaj en GDR. Li kuraĝigis min en miaj poresperantaj kaj sciencaj agadoj. En 1967 E. A. Bokarjov partoprenis internacian Esperanto-konferencon, organizitan de GDREA, kadre de la Baltmara Semajno en Rostock (norda GDR), kaj faris prelegon kun la temo “La internacia lingvosituacio kaj eblecoj de raciigo”. La sonbenda registraĵo (kun postsekva germana interpreto) de la teksto, kiu enestas en la libro, ankoraŭ ekzistas.
La libro estas plaĉe eldonita de la aktiva kaj bonkvalita eldonejo Impeto.
Aparte ampleksan ĉapitron ŝi dediĉas al la rolo, kiun ŝia patro ludis en la Esperanto-movado. La libro krome entenas (p. 51-130) kvin esperantigitajn studojn de E. A. Bokarjov pri interlingvistikaj temoj, originale verkitajn en la rusa (tradukis Viktor Aroloviĉ kaj Ivan Sarafov), tri tekstojn originale verkitajn en Esperanto kaj la solan beletran tradukaĵon de li, t.e. teksto de la tolstojano Vsevolod Garŝin (1855-1888). Sekvas nekrologoj de Nina Sulje kaj Aleksandr D. Duliĉenko, krome tre bela omaĝa poemo de Aleksandro Logvin kaj eta literaturlisto.
E. A. Bokarjov i.a. konatiĝis kiel specialisto pri kaŭkazaj (dagestanaj) lingvoj kaj kiel interlingvisto/esperantologo. Jam kiel juna lingvisto li montris sian kuraĝon, kiam li objektive informis pri la t.n. ‘burĝa lingvistiko’ en tempo, kiam en Sovetio ĉefan influon havis la spekulaciaj kaj dubindaj teorioj de Nikolaj J. Marr (1865-1934), kiuj kaŭzis certan malligiĝon de la soveta lingvistiko disde la internacia evoluo.
La renoma kaj influa sciencisto ludis gravegan rolon ĉe la reorganizo de la Esperanto-movado en Sovetunio post la Dua Mondmilito. Kiam post la morto de Stalin (1953) la persekutoj de esperantistoj grandparte ĉesis kaj montriĝis certaj (kvankam tre reduktitaj) eblecoj reokupiĝi pri Esperanto, Bokarjov verkis la unuajn tekstojn en lingvistikaj medioj pri Esperanto. Tiuj tekstoj, kiuj estas represitaj en la libro, ege helpis forigi malĝustajn ideojn pri la planlingvo kaj donis kuraĝon al la reorganiziĝemaj sovetaj esperantistoj. En alilingvaj tradukoj tiuj tekstoj ankaŭ havis influon en orienteŭropaj landoj kaj en GDR, ĉar en tiuj landoj al sovetaj publicaĵoj la aŭtoritatoj donis apartan gravecon. Kiam en 1962 eblis krei Komisionon pri internaciaj ligoj de sovetaj esperantistoj, la lingvisto fariĝis ties prezidanto kaj restis en tiu ofico ĝis sia morto. Bokarjov havis kelkajn planojn pri interlingvistika verkado, tamen lian ĉefan energion postulis la ellaborado de la vortaroj rusa-Esperanta (1966) kaj Esperanta-rusa (kiu aperis nur post lia morto, en 1974). Li estis membro de UEA, de la Akademio de Esperanto kaj de la redakta komitato de la lingvopolitika revuo “La Monda Lingvo-Problemo” (LMLP).
Mi kelkfoje renkontiĝis kun la soveta profesoro en Moskvo kaj en GDR. Li kuraĝigis min en miaj poresperantaj kaj sciencaj agadoj. En 1967 E. A. Bokarjov partoprenis internacian Esperanto-konferencon, organizitan de GDREA, kadre de la Baltmara Semajno en Rostock (norda GDR), kaj faris prelegon kun la temo “La internacia lingvosituacio kaj eblecoj de raciigo”. La sonbenda registraĵo (kun postsekva germana interpreto) de la teksto, kiu enestas en la libro, ankoraŭ ekzistas.
La libro estas plaĉe eldonita de la aktiva kaj bonkvalita eldonejo Impeto.