La Retbutiko
FEL, ĉiam io nova! Por skribi al ni
Indekso
Aktualaj kaj novaj temojĈefa FEL-indekso
Retbutiko
Eldonoj
Ekspedmanieroj
Via konto
Kiel pagi?
La IBAN-sistemo
Kreditkartoj
Adresŝanĝoj
Privilegiaj klientoj

Tuikero la harkio kaj la cetero
Rigardo sur la milito en Alĝerio

Retmesaĝo de novaj
FEL ĉe Facebook
FEL ĉe Twitter

Rigardo sur la milito en Alĝerio


2011/12, p. 26

Unue, klarigoj pri la titolo de la libro: „Tuikero” estis la propra nomo de alĝeria harkio, amiko de la aŭtoro. „Harkio” estas ĝenerala alnomo de islamaj soldatoj alĝeriaj, kiuj batalis flanke de la francoj, kontraŭ alĝeriaj sendependismaj soldatoj dum la milito inter Francio kaj Alĝerio (1954-62).

Roger Condon estis 19-jara konskripto, kiu servis dum 21 monatoj en la franca armeo. La libro temas pri lia nuna memoro pri tiu konskripta sperto, surbaze de liaj notoj el tiu periodo plus nun nur pluenmensaj memoroj. Do aŭtobiografia verko, tre interesa kaj, krome, informa.

Malgraŭ la titolo Tuikero la Harkio kaj la cetero, la persono Tuikero preskaŭ ne rolas en la rakonto, kiu konsistas preskaŭ ekskluzive el „la cetero”. Tamen tiu „cetero” estas multenhava, kaj vere leginda.

Condon ne malŝparas siajn paĝojn per rakontado pri bataloj, atakoj kaj aliaj fimilitaĵoj (lia takso, krome ankaŭ mia). Anstataŭe li priskribas sian vivon dum tiuj jaroj, la multajn stultajn ordonojn faritajn de armeestroj, komforte sidantaj en Francio tute sen scio pri la realaj kondiĉoj, kiujn frontas la francaj armeanoj en Alĝerio; la neniam oficiale agnoskitan uzadon de metodoj, akceptataj ambaŭpartie, por ebligi ĉiutagan vivon sen danĝera interkonflikto ktp ktp.

La fiforlaso de la „harkioj” fare de la franca arme-administrantaro, tiel ke tiuj alĝeriaj franc-helpintaj harkioj suferis persekuton kaj murdadon en Alĝerio, pro tio ke la franca armeo memplaĉe „forgesis” ilin post la fino de la milito, forte skuas la senton de la aŭtoro pri la „civiliziteco” de la francaj agoj kaj principoj.

Kvankam, prave, kontraŭmilita, ĉi tiu libro konigas nur la vidpunkton de sia aŭtoro pri la ĉiutaga soldata vivo kaj ne tede ripetadas laŭ la maniero de propagandaj verkoj. Tial kaj por- kaj kontraŭ-milituloj povas ĝui la rakonton kaj kunsenti kun ĝia verkinto.

La libro estas tre fortike broŝurita. Oni tre zorge korektocele tralegis ĝin, tiel ke kritikinda estas nur la kvalito de la papero uzita.

Donald Broadribb

Tuikero, la harkio, kaj la cetero

Publikigita ĉe
Sennaciulo n-ro 1263-1264, sep-okt 2010, p30.
Tuikero, la harkio, kaj la cetero
de
Roĝero Kondono
Eldona fako kooperativa de SAT 2010

Kvankam la titolo povus krei alian anticipon, malmultaj paĝoj de la verko rekte priskribas Tuikeron kaj lian vivon. Sed la «cetero» paŝon post paŝo klarigas la «senliman malĝojon», la senesperon de tiu harkio, kiu same kiel proksimume 150 000 indiĝenoj, finfine atendis kruelegan mortigon. Kio estis ilia krimo ? Naiveco, manko de kompreno de la politikaj rilatoj inter Francujo kaj la ĉefoj de la Armeo por la liberiĝo de Alĝerio.

Same kiel Tuikero, la aŭtoro Roĝero Kondono, kun granda naiveco devige eniris la «militon». Tiam ĉiu juna franca civitano havis la devon plenumi militan servon. Iom post iom li malkovras la malakordon inter la instrukcioj de la peniga milita preparado, kiun li sekvis antaŭ sia forsendo al Alĝerio, la paroladoj de la politikistoj, kaj la surlokaj eventoj. Kion fari kiam oni estas enmiksita kontraŭ sia volo en la spiralon de perforto ? Kia homo oni fariĝas ? Roĝero observas, analizas, ĉiam provas kompreni la okazaĵojn.

Priskriboj de la beleco de la naturo evidentigas la sentemon de la aŭtoro kaj alportas gajan noton al la verko. Sed la tuta teksto ne celas havi lokon en la Esperanta literaturo. Ĝi estas antaŭ ĉio kiel eble plej sincera raporto de tragika periodo inter la du landoj: Francujo kaj Alĝerio, tra la vivsperto de franca junulo. La stilo, kvankam ĝenerale simpla kaj klara, enhavas kelkajn francismojn, kiuj povas ĝeni la legantojn, ekzemple paĝo 22 «la ne erare antaŭinformita de mi ĉefserĝento» anstataŭ la pro eraro ne antaŭinformita de mi ĉefserĝento aŭ paĝo 35 «kies nur armeo havis kaj havas sekreton kaj ekskluzivecon» anstataŭ kies sekreton kaj ekskluzivecon nur armeo havis kaj havas. Kelkaj literoj mankas ekzemple en la vortoj ekzemple paĝo 27 «ĉestantoj» anstataŭ ĉeestantoj, paĝo 82 «kaabla» anstataŭ kapabla.

Malgraŭ tiuj mankoj, la verko de Roĝero Kondono restas ege grava por kompreni per la ekzemplo de la milito en Alĝerio la homa tragedio kreita de la malkoloniado en la tuta mondo.

Franciska Toubale

Franciska Toubale

Meine Bewertung

Sterne
FEB-Code Kennwort (Kennwort vergessen)

Nicht mehr als 250 Zeichen. Für die Esperanto-Buchstaben ist die x-Schreibweise möglich. Falls sie einen Fehler gemacht haben, geben sie den Text erneut ein. Der alte wird automatisch gelöscht.