|
Verbes transitifs, verbes intransitifs démistifiés en dix leçons et sans effort
|
|
Ne por lernantoj, sed por spertuloj |  2008/10, p. 23 |
Transitiveco de verboj estas unu el la plej malfacilaj elementoj de Esperanto, kaj ĝi povas erarigi eĉ spertajn parolantojn. Kiu frazo estas ĝusta: ĉu La ligno fumas aŭ ĉu Mi fumas cigaredon? Ĉu La kompatindulo dronis en Skeldo, aŭ ĉu droniĝis en Skeldo? Ĉu Tiu ĉi domo datas de la 17a jarcento, aŭ ĉu datiĝas de la 17a jarcento? Ĉu La tero turnas en 24 horoj, aŭ ĉu turniĝas? (Ambaŭ ekzemploj kun fumi estas ĝustaj, kaj droni, datiĝi kaj turniĝi estas ĝustaj.)
Tio, kion oni kutime nomas transitiveco aŭ netransitiveco, fakte simple estas parto de la signifo de la verbo. Oni povas diri, kiuj el la supraj frazoj estas ĝustaj, se oni scias, ekzemple, ke droni signifas „perei pro sufokiĝo en akvo” (laŭ Plena Ilustrita Vortaro 2005). Tiam estas klare, ke la ĝusta formo estas, ke La kompatindulo dronis – tio estas, pereis pro sufokiĝo en akvo – en Skeldo.
Instruante Esperanton, oni indiku klare, ĉu verbo estas transitiva aŭ netransitiva, ne per nura uzado de tiuj terminoj, sed klarigante la signifon mem de la verbo, prefere per ekzemploj. Lernanto, kiu aŭdas la ekzemplan frazon La esploristo datis la eltrovaĵon, uzante karbonon 14 kapablos poste uzi la verbon dati eĉ pli ĝuste, ol se oni simple estus dirinta al li, ke tiu verbo estas transitiva.
La libreto de André Cherpillod, ŝajne, estas celita kiel simpla klarigo pri transitiveco por lernantoj. (La titolo asertas, ke ĝi „forigas la mitojn pri transitiveco de verboj sen peno”.) Se vere tio estas ĝia celo, tiam la libreto komplete fiaskas. Provi lerni pri transitiveco de verboj kaj pri la uzado de la akuzativo per tiu libreto estus kiel provi lerni Esperanton per parkerigo de PIV kaj de PMEG.
La libreto estas multe pli utila en precize la mala rolo, nome kiel monografio pri la temo. Ĝi havas abundon da klarigoj, nur en la franca, kaj da ekzemploj, en la franca kaj en Esperanto. Fakte, ĝi estas monografio ne nur pri Esperanto, sed ankaŭ pri la franca: ĝi klarigas, ekzemple, kiel ĝuste uzi, en la franca lingvo, participojn kun la verboj, kiuj nomiĝas verbes pronominaux en tiu lingvo. Cherpillod emas diri ĉion, kion li scias pri iu temo, senkonsidere, ĉu ĝi rilatas al la anoncita celo de la libro.
La aŭtoro, ŝajne, estas „atisto”: li klarigas la uzadon de la esperantaj participoj laŭ atisma vidpunkto, kaj tio devigas lin kuraĝe, sed malsaĝe, aserti, ke estas eraroj en la Fundamento de Esperanto kaj en la Biblio. Kaj iom ridindaj estas la notetoj komence de ĉiuj ĉapitroj, kiuj avertas, ke oni prefere unue legu la antaŭajn ĉapitrojn. Mala aserto, tamen, aperas komence de ĉapitro 7, kvankam ne estas klare, kial oni volus tie komenci la legadon de la libreto.
Resume, la libreto povas utili al spertaj esperantistoj, kiuj estos kapablaj identigi la okazojn – ja maloftajn – kiam Cherpillod malpravas, sed ne al la lernantoj, kiujn la aŭtoro, ŝajne, celis.