Esperanto: uitdrukkingsmiddel tot cultuur

1. Elke taal is niet enkel een intermenselijk communicatiemiddel maar tegelijkertijd en in verschillende mate een uitdrukkingsmiddel tot cultuur; cultuur dan in de breedste betekenis van het woord.

De vraag is: is Esperanto, hoewel een ontworpen taal, toch een middel om cultuur tot uiting te brengen, evenals de etnische talen? Het antwoord is ondubbelzinnig: ja! Esperanto is inderdaad een supranationale taal, geworteld niet in één staat of één streek, maar in de hele wereld; de gemeenschap waartegen het aanleunt is niet een etnische groep maar de mensheid. Men kan dit niet bewijzen; slechts feiten bezitten de kracht van de overtuiging.

2. Hieronder volgt een onvolledige lijst van controleerbare feiten, waaruit het antwoord op bovenstaande vraag duidelijk blijkt.

a) Op 11 september 1993 ontving in Santiago (Spanje) de "P.E.N.-International", na lange en grondige onderzoekingen en discussies, het "Esperanto P.E.N.-Centro" als volwaardig lid; aldus publiekelijk Esperanto erkennend als een literaire taal en een uitdrukkingsmiddel tot cultuur.

(P.E.N.-International: wereldorganisatie van auteurs, te Londen in 1921 gesticht. Letterwoord voor Poets and Playwrights, Essayists and Editors, Novelists = Dichters en Theaterauteurs, Essayisten en Redacteurs, Romanschrijvers.

Het charter dat alle leden moeten onderschrijven, erkent de gelijkwaardigheid van alle volkeren, rassen,

mensengroepen en de absolute noodzaak van uitdrukkingsvrijheid. Totnogtoe werden 100 Clubs (Centra) lid.

b) In april 1993 verscheen in de prestigieuze serie "Academia" (Universiteit van Louvain-la-Neuve) de Franse vertaling van een filosofisch boek, oorspronkelijk in het Esperanto geschreven: "Les sentiers sinueux de la connaissance. Traité de gnoséologie sur le doute en la certitude" (De kronkelende paden van de kennis. Gnoseologisch traktaat over de twijfel in de zekerheid). De auteur is de Braziliaanse filosoof Evaldo Pauli; de vertaling is van de Belg Edgard Jamart.

c) Er bestaan cultuuraspecten waarbij de taal niet of nauwelijks een rol speelt: muziek (uitgezonderd liederen, oratoria, opera's), architectuur, sculptuur, schilderkunst, dans e.a.; maar voor veel andere aspecten is de taal, vooral dan de geschreven taal, een min of meer essentieel element en het enige uitdrukkingsmiddel.

De inhoud van sagen, mythen enz. werd in de oudste tijden mondeling van generatie op generatie overgeleverd. Maar tegenwoordig gebeurt de literatuurbeoefening bijna uitsluitend schriftelijk. Waar staat Esperanto in die literatuurproductie?

- Om de twee, drie dagen verschijnt ergens ter wereld een werk, oorspronkelijk in het Esperanto geschreven of in het Esperanto vertaald uit één of andere etnische taal.

Alle grote werken uit de wereldliteratuur, alle bekende godsdienstige schriften (de Koran, de Bijbel e.a.) zijn in het Esperanto te verkrijgen. Alle categorieën boeken, die in de nationale talen bestaan, vindt men ook als origineel werk in het Esperanto: poëzie en romans, theaterstukken en essays, verhandelingen over geschiedenis, wetenschappen, filosofie, filologie, opvoeding, linguïstiek, godsdienst, economie, politiek enz.

- Er is niet alleen bellettrie of studiewerk voorhanden, er bestaan ook de meest verscheidene referentiewerken, zoals woordenboeken, terminologische lijsten, lexicons, bibliografieën, waaronder indrukwekkende, zoals:

Esperanto Bildvortaro (geïllustreerd woordenboek van 1300 blz. + supplement)
Enciklopedio de Esperanto
Internacia komerca-ekonomika vortaro en 11 lingvoj
Orgenterminoj en 11 lingvoj (orgelterminologie)

- Vanaf het verschijnen van Esperanto heeft de zang een belangrijke plaats ingenomen op de talrijke bijeenkomsten: liederen, ballades, opera-arias, hymnen, koren, aftelrijmpjes.

- Er bestaat een belangrijke en gevarieerde keuze van platen, cassettes en CD's in het Esperanto, klassiek en modern.

- In zes grote films speelt Esperanto een rol. (Er bestaat een anthologie van Esperanto in de film). Er bestaan talrijke videobanden over de meest verscheidene onderwerpen, origineel in het Esperanto.

- Er verschijnen regelmatig tijdschriften in het Esperanto, waarin nauwelijks de taal zelf, maar de meest gevarieerde onderwerpen worden behandeld, zoals dat voor de nationale talen het geval is.

Hier volgen enkele titels uit tientallen andere:

Monato (België) over allerlei onderwerpen en berichten uit gans de wereld.
El Popola Ĉinio (China) weekblad op internet, dat vooral het leven in China behandelt.
La Espero (Zuid-Korea) aangenaam geïllustreerd.
Literatura Foiro (Zwitserland) behandelt uitsluitend literatuur onder zijn meest verscheidene vormen.
Internacia Pedagogia Revuo (Hongarije).
Juna Amiko (Hongarije) voor de jeugd die Esperanto leert.
Rokgazeto (Frankrijk) handelt over Rock en andere vormen van moderne muziek.
La Merkato (Duitsland) aangaande internationale handel en economie.

- Aan de "Akademio de Sciencoj" (San Marino) is Esperanto één van de werktalen naast Italiaans, Duits, Frans en Engels.