De geschiedenis van het Esperanto

Het Esperanto heeft een geschiedenis van meer dan honderd jaar. Het werd in 1887 gelanceerd door de Poolse oogarts L.L. Zamenhof. Reeds als scholier werkte Zamenhof een taalproject uit, maar pas dank zij de financiële steun van zijn schoonvader slaagde hij erin zijn project te publiceren. Het verschijnen van La Unua Libro wordt algemeen als de start van het Esperanto beschouwd.

Met de lancering gaf Zamenhof zijn project ook uit handen. Hoewel hij in de volgende jaren zelf nog heel wat taalvragen beantwoordde, was vanaf het prille begin de taal in handen van zijn gebruikers. Zo werd het een levende taal, waarvan de gebruikers creatief en niet belemmerd door rigoureuse betutteling de taal gingen gebruiken. In die zin verschilt het Esperanto sterk van de meeste andere plantaalprojecten. Ongetwijfeld is dat ook de verklaring voor zijn wereldwijd succes.

De eerste jaren vond het Esperanto vooral verspreiding in het Tsaristische Rusland. Daarna nam Frankrijk die pioniersrol over. In die periode werd de basiswoordenschat fel uitgebreid, wat en verklaring is voor het vrij grote aantal stammen van romaanse oorsprong in de taal.

In zijn honderd jaar maakte het Esperanto twee wereldoorlogen mee. Beide betekenden een zware klap voor de verspreiding van de taal, terwijl de periode tussen de twee oorlogen een grote bloeiperiode was. Het optreden van de Roemeen Andreo Cseh was daaraan niet vreemd. Hij trok als Esperantoleraar door Europa. Hij ontwikkelde een eigen onderwijsmethode — nu in taalpedagogische kringen gekend onder de naam directe methode, d.w.z. dat enkel de te leren taal in het onderwijs/leerproces wordt gebruikt. Over zijn optreden en zijn succes kan je lezen in het boek Memorlibro omaĝe al Andreo Cseh.

In België is het Esperanto sinds 1897 aanwezig. Het werd geïntroduceerd door Charles Lemaire, via een artikelenreeks in Le Petit Bleu, een Brusselse krant, en een reeks lezingen in de Cercle Polyglotte. Een artikel, "Esperantobeweging 100 jaar in ons land", verscheen in Horizon-taal, 1998/1, p. 4-5.

In die honderd jaar heeft Esperanto veel hoogte- en laagtepunten gekend. De vier wereldcongressen die tot nog toe in België werden gehouden, behoren ongetwijfeld tot de eerste. In de laatste jaren heeft het Esperanto te kampen met een lichte terugval in belangstelling. Velen zijn van mening dat de moderne technologie — vertaalcomputers, spraakherkenning, enz. — het Esperanto zullen verdringen. Anderzijds zijn de groeiende belangstelling voor de eigen taal, vooral van kleinere talen en niet erkende minderheidstalen, zoals Fries, Bretoens, Catalaans, Gaelic... een teken van hoop. Ook de uitbreiding van Europa, de grotere mobiliteit en de communicatienood die daaruit voortvloeit, bieden perspectieven. Het grote pluspunt van het Esperanto is dat het de rechtstreekse communicatie van mens tot mens — zonder hulp van een machine — gemakkelijker maakt.

Laatste aanpassing van deze bladzijde: 09-05-2020