|
Krokize de mia ĝardeno
|
|
Bela festotaga donaco |  1992/12, p. 24 |
Spite al la ekstrema mallongo ĉiam estas trafa ideo, pentrita kvazaŭ per rapida peniko, aŭ iom pli ambicinivele ekzemple en la fabeleska Monstro kaj la psikiatria Drako.
Interese estas konstati similon en la stilo de Nemere kun tiu de Ferenc SzilĜgyi. Ambaŭ kapablas el ŝajne tute triviala detalo en la ĉiutaga vivo per simplaj rimedoj („Bonveteras!”) atingi subliman efekton, eĉ se nenio okazas. Karakteriza estas la priskribo de unu tago de du metiistoj kovrantaj tegmenton. Sen nomi la noblan vorton solidaro, inter ili ĝi simple kreiĝas. Alifoje la stilo potence kresĉendas, precipe en sciencfikciaĵoj, kiuj ja estas favoritaj de la aŭtoro. Jen fantomas antaŭulo de Kristoforo Kolumbo, pri kies sanga sorto la maristoj ĵuris neniam rakonti al iu ajn, jen eksperimentas muzik-frenezulo pri akustiko, ĝis katastrofe disfalas 18 linioj de grandurba metro-sistemo. La grandan formaton (21 x 30 cm), la plaĉan grafikon kun grandaj literoj kaj la artan kovrilon dorlote flegis Perla Martinelli kaj Judit Felszeghy.
Poul Thorsen
En la ĝardeno de István Nemere |  1994. №1 (14) |
István Nemere estas verkisto, kiun ne necesas prezenti. Kvankam, post la furoro de la okdekaj, li iom flankeniĝis de nia rigardokampo pro la ŝrumpo de la eldonejo de HEA. Sed jen la kooperativo de Literatura foiro prezentis al ni sesdek paĝojn de eminenta formato kun 19 noveloj de la unua prezidanto de la esperanta PEN-centro. La eldondatumoj antaŭvide notas, ke la eldono estas unua. Distinga trajto de mejloŝtoneco. La libro estas vere reprezenta, eldonita kun modesta impono, kun senriproĉa estetika gusto.
Kaj kio inter la kovriloj kaj titoloj? La noveloj rememorigas pri la antaŭ-dek-jara La naŭa kanalo. Nur la elekto estas farita pli skrupule kaj postuleme. La rakontoj plejparte estas miniaturaj, vere ŝajnaj krokizoj. Tamen nur ŝajnaj, ĉar ili estas sufiĉaj en si mem, ĉizitaj plej proksime al konciza perfekteco. Kaj kolektitaj kune la krokizoj formas perfektan panoramon de la homa animo.
Ĉi tie mankas tradiciaj scienc-fikciaj temoj. Rakonto disvolviĝas realisme, kaj nur la animo de verkisto ŝvebas super tiu blinda realeco en la tempo kaj spaco, foje pentrante fantastajn bildojn mistike simbolajn. Certe la libro prezentas maturan verkiston kaj maturan homon, kiu scias kion diri pri la homo kaj prezenti tion en alloga maniero. Leganto trovos erojn ĉiutagajn, kriminalajn, amorajn, aventurajn, fabelajn, fantastajn, legendajn, religiajn. Kaj pli ol unufoje li enpensiĝos post tre simpla historio.
Kaj Literatura Foiro scias doni al la libro poligrafian aspekton. Eble oni ne malpravas pri la aludoj kaj la kolekto ne limiĝos per la “unua eldono”.
Nikolai Lozgaĉev
Nek pli nek malpli |
La dorskovrila eldonista prezento de la rakontaro asertas, ke ĝi "povas esti konsiderata kiel aŭtenta verko de minimumismo, ĝenro ankoraŭ nova en nia literaturo". Oni permesu al mi intermeti komenton pri la reklama uzo de la vorto nova en nia gazetaro. Se per minimumismo oni volas diri, ke la kolekto aldonas minimumon al la originala esperanta beletro, nu, tiam estas klare, ke ĝi ne vere novas: ĉiujare aperas nova Manjo Austin por torturi paciencajn legantojn. Se tamen la celo estas klarigi, ke la aŭtoro en minimuma longo esprimas maksimumon enhavan kaj stilan, ankaŭ ĉi tiam la reklama noveco restas nur pretenda; tion jam faris, kaj kun pli da sukceso, ne nur Nemere mem en La naŭa kanalo, el 1981, aŭ lia samlandano István Ertl, aŭ la de mi bone konataj hispanaj kurtistoj Francisco Javier Moleón, María José Quesada, Alberto Franco kaj Liven Dek (Trezoro, Pandemonio, Sferoj 3, Sferoj 6, Nova Esperanta Krestomatio): verdire granda parto el la lastatempa rakonta beletro en esperanto difineblas minimumisma, kaj ne lastvice pro la influo de la Belartaj Konkursoj de Universala Esperanto-Asocio kun sia maksimuma longo je 200 x 65 tajpospacoj. Tiusence, kompare kun la nelge premiitaj rakontoj de Gonçalo Neves (aperontaj aŭ eĉ jam aperintaj ĉe Bero kun la titolo Permesu), enhave kaj lingve tre densaj, aŭ kun tiuj verkitaj de la frumortinta Neil Salvesen, eblas klare diri pri Krokize... , ke en ĝi Nemere, kiel en sia romano Terra, nur minimume novas.
Laŭ PIV krokizo estas "rapida desegno aŭ pentraĵo, en kiu oni celas kapti nur la esencan similecon" (mia substreko). En Krokize... la rakontoj de Nemere, anstataŭ kapti esencojn, kroĉas sin al svaga prezento de svage supraĵa realo. Tiel svaga, ke ĝi ebligas al la eldonistoj skribi, ke en la rakontoj ĉefrolas "la observoj el la propra hejma realo, kie simplaj agoj, objektoj, vortoj trovas novan dimension" kaj ke "en tiu nova dimensio Nemere malkovras profundajn latentojn". Demetante la maskon, la vernison de la prestiĝigaj vortoj krokizo, nova dimensio kaj profunda latento leganto mem malkovros nur la grizan abismon de ĥameleona neniodiro. Kontraste, kiam temas pri gravaj aferoj (bono kaj mavo, senco de l' vivo ktp) li estas tro klara, tro rekta kaj tro eksplicita (kio pensigas min pri senvola pastiŝo de la mistikismo en La Profeto de Ĝibran' Ĥalil' Ĝibran').
Vera minimumismo, kiel ĉi-supre mi skribis, esprimas en minimuma longo enhavan kaj stilan maksimumon. Nenian rilaton mi vidas inter ĉi tiuj rakontoj de Nemere kaj beletra minimumismo aŭ miniaturismo. Tial estas groteske pretendi kompareblon, eĉ se nur alude, inter Krokize... kaj la Unuminutaj noveloj de István Örkény (la esperanta traduko de kelkdeko el ili aperos baldaŭ ĉe Bero). Nemere devas multon lerni de Örkény, kaj eĉ de si mem, ĉar la literatura nivelo de lia nova rakontaro subrestas tiun de La naŭa kanalo, lia unua libro esperanta.
Al ĝi Krokize... aldonas nenion konsiderindan stile aŭ teme. Se do okazis ne evoluo, sed stagno kaj preskaŭa malprogreso, kial eldoni ĝin? Kiel diras nia Proverbaro, mi ne povas kapti en ĝi la sencon.
Li havas bonajn ideojn, kiujn jen kaj jen li fuŝas pro mallerta kaj amatora rakonta tekniko. Ne gravas al mi, ĉu li vivtenas sin per verkado en la hungara, sed la rezulta impreso, kiun estigas en mi liaj esperantaj verkoj. Por verki bone ne sufiĉas nur havi bonan ideon. Ekzemplo estas la fiŝa kaj musa fino de la unua peco, La domo, kie li diras per vortoj tion, kion li ne kapablas sentigi preter- aŭ trans-vorte. Bedaŭrinde ĝuste en t.n. mikronoveloj gravegas trafa fino (kio ne nepre signifas, ke ĝi estu surpriza, aŭ inversiga, aŭ ringe egala al la komenco). La samo okazas en la dua, tria kaj kvara rakontoj (respektive la unua parolvico sur p. 8, la sesa sur p. 10 kaj la deka sur p. 12, aŭ la tria alineo sur p. 13) kaj plu simile tra la tuta libro. Feliĉe, jen kaj jen li trafas, kiel en la fino de La fatala amanto.
Krome, senŝanĝa ripeto de ideo nur igas ĝin des malpli forta kaj purkontura, kiel okazas en liaj rakontoj pri oldulo spertanta parton de natura ciklo, kies revenon li probable ne ĝisvivos.
Mi ricevis la impreson, ke li verkis ĉi historiojn iom maŝine kaj meĥanike pro (almenaŭ provizora) elĉerpiĝo de la inspirfonto aŭ inspirputo. Eble ankaŭ ĉar mankas la unueciga celo, la samceleco aŭ celsameco karakterizaj en romano.
Krokize... taŭgas kiel legaĵo por progresantoj aŭ lernantoj de supera kurso (ĉefe la rakontoj La surdmutulo, La arbo kaj La Turo); tamen prefere oni legu liajn du plej bonajn romanojn: La blinda birdo kaj Sur kampo granita; kaj kiel antaŭromanan enkondukon mi rekomendas La naŭa kanalo (kiun, se elĉerpitan, oni devus reeldoni post ioma trakorekto).
La lingvo de la libro estas bona, foje eĉ tre bona (malgraŭ kelkaj malglataĵoj, kiel la vorto nekonatulo sur p. 32), sed kiomagrade eblas paroli pri Nemere kiel pri originala verkisto? Estas konate, ke t.n. originalaj verkistoj kiel Corrado Tavanti kaj Deck Dorval nur parte, foje tre etparte, kulpas aŭ responsas pri la stilo kaj lingvo de siaj verkoj. Kiu iam vidis tekston skribitan de Nemere mem sen eldonista trakribro, tiu scias, pri kio mi parolas. Ĝis nun la hungarajn eldonojn de liaj libroj reviziis lingve kaj stile Vilmos Benczik. Kaj ĉi tiun svisan? Probable Perla Ari Martinelli aŭ Giorgio Silfer.
Unu el la rakontoj de Krokize... aperis jam pli frue en Sferoj 6. Temas pri La inferulo, tipa specimeno de lia naiva kaj stulteta scienc- aŭ pacienc-fikcio, kies plej aĉa reprezentanto estas la misromano Terra. Se kompari ambajn* tekstojn, tiun eldonitan de Literatura Foiro kaj tiun aperigitan de Grupo Nifo, rimarkeblas ĉ. 65 diferencoj (en resp. kvar aŭ sep paĵoj). Direblas, ke per tio la rakonto gajnis. Se tiel, almenaŭ estus bone scii, kiun ni danku kaj aplaŭdu pro la stila plibonigo.
Pri la lingvo kaj stilo de Pigre pasas la nokto skribis jene mia kolego kaj samurbano Miguel Fernández en recenzo aperonta (en nekompleta formo) en Heroldo de Esperanto: "Kompreneble, per lingvaĵo eskvizite poezia kaj genie lirla kaj raketa oni povas verki La litomiŝla tombejo; sed per lingvaĵo simple laŭa al la postuloj de bona romano oni povas verki Pigre pasas la nokto. Nek pli nek malpli."
Bona romano. Kompare kun tiuj de kelkaj aliaj esperantaj romanistoj, ĝi estas ja bona: legebla facile kaj unutire, kaj kun kresĉende suspensa intrigo. Evidentas, ke Nemere fartas pli bone kaj bele en la romana kampo, ol en la rakonta. Pli bone, tamen ne sufiĉe bone. Miaopinie la aŭtoro ne sukcesis cementi la partojn, el kiuj konsistas lia verko. Ekzemple, la alternado aŭ alternigo de scenoj pere de prezento de posta proceso estas rimedo iom rusta kaj trivita, impresanta ĉe li meĥanike kaj rutine. La proceso mem (laŭ la modelo aŭ modo de usonaj filmoj) neniom gravas: oni povus forstreki la tutan ĝin el la libro sen ia ajn perdo.
Dekomence (kaj eĉ de la reklamteksto sur la dorsa kovrilo) la intermeto de la fina proceso sciigas la leganton eksplicite pri okazonta murdo. Tamen Nemere tenas (duon)kaŝaj la nomojn kaj identecojn de la murdita kaj de la murdinta ĝis p. 142, du paĝojn antaŭ la fino de la romano. Dum trafas sian celon la maniero, kiel Nemere atendigas kaj scivoligas pri la unua kiso inter la du geroluloj, male, la troaj atendigo kaj scivoligo pri la murdo mem impresas misefike kaj misefekte. Pli bone estintus verki romanon pri amrilato inter ciganino kaj necigano, kaj spici ĝin ĝis la fino per (ne)atendeblaj sortoturnoj. Tiel povus aperi ankaŭ la proceso, ekzemple kiel romanferma epilogo.
Pri la amhistorio mi bedaŭras la amason da ripetoj kaj la insistan reklarigadon miksitajn kun am-etoso panteisme mistika. Nemere, anstataŭ konturi klare la personecon de Kata, la ciganino, igas ŝin apendico de la figuro de Bernat: fakte plurfoje en la romano konfuziĝas la mio de Bernat kun la rakontanta mio mem. La rolulon Bernat la aŭtoro profilis pli klara, plena kaj sobra, probable kun abundo da membiografiaj eroj; ne pro nenio Bernat estas arĥitekto, kiu, kiel verkistoj, konstruas mondojn surpapere.
La mankoj en Pigre... estas ne nur strukturaj. Mi plu citu el la recenzo de Miguel Fernández, laŭ kiu Nemere ne lertas "rilate ekspluatadon de la fona erco: interrasa konfrontiĝo. Certe li kaptas la ŝancon por denunci rasismon sed sole epiderme, neefike, eĉ misvoje, ĝuste nun, kiam la temo iĝis dolorige aktuala ankaŭ en Eŭropo." Nur en p. 128 aperas komenco de pli ekvilibra pritrakto de tiu konfrontiĝo, kvankam poste kaj ĝenerale la aŭtoro restas ĉe la ŝelo. Kontraste, la novelaro Memori kaj forgesi de Trevor Steele, kiun mi ade kaj nelacigeble rekomendas, prezentas vive, varme kaj pens-instige la konfrontiĝon inter aŭstralianoj aborigenaj kaj eŭropdevenaj.
La libron finas la 102-era listo Esperantaj originalaj romanoj (1907-1992) . Nepras aldoni, ke la liston kompilis Osmo Buller kaj ke mankas en ĝi la romano Animo drivas de Masayuki Kuroda, 151 p. (la tuta libro: 196 p.), eld. Japana Esperanto-Librokooperativo, Toyonaka, 1990.
Resume, estus nek ĝuste nek juste paroli pri Nemere kiel pri eksa fenomeno. Necesas tamen, post lia fulma kariero en la okdekaj jaroj, ke li ĉesu verki tro rapide kaj senzorge, se li ne volas resti por eterne en la panteono de kioskaj aŭtoroj.
ambajn = akuzativa formo de ambaj aŭ ambaŭ. La Fundamenta Gramatiko klare diras: La adjektivo finiĝas per a. Kazoj kaj nombroj kiel ĉe la substantivo.
Jorge Camacho
Legi ĝardene |  n-ro 143 / junio 1993 |
István Nemere estas unu el la diskutataj nuntempaj esperanto-verkistoj. Pri liaj verkoj aperis kaj pozitivaj kaj negativaj recenzoj. Ekzemple en la ĉijara junia numero de Esperanto Adrian Hall el Aŭstralio serioze kritikas la romanon de Nemere Vi povas morti nur dufoje. La recenzinto direktas sian atenton ne nur al la enhavo de la romano, sed same al la stilo, emfazante, ke: ialoke, la stilo estas lemejane seka, senimaga kaj ebena.'
Kompreneble tio ĉi estas la opinio de Adrian Hall, sed verŝajne la legantoj scivolus konstati ĉu la pritakso estas objektiva aŭ subjektiva kaj la plej nova libro de István Nemere, Krokize de mia ĝardeno eble pravigus aŭ rebatus la asertojn de Hall.
La bela kaj profesie presita novelaro eldonita de LF-koop sendube vekus la atenton de la legantoj kaj ilian deziron tuj eklegi ĝin.
Laŭ PIV, krokizo estas: rapida desegno aŭ pentraĵo, en kiu oni celas kapti nur la esencan sirnilecon, kaj se la legantoj ne scias la signifon de tiu ĉi vorto, ili ne povus bone kompreni la novelojn en la libro. Sur la lasta paĝo, en la postparolo, ni legas, ke en siaj krokizoj Nemere kombinas la mezeŭropan guston por la mikronovelo, tipan de István Örkény (se citi unu nomon), kun la observoj el la propra hejma realo, kie simplaj agoj, objektoj, vortoj trovas novan dimension.
Laŭ mi tiu ĉi konstato estas nur parte vera kaj ĝi iom misgvidas la legantojn, ĉar tiu, kiu konas la mikronovelojn aŭ pli ĝuste la unuminutajn novelojn de Istvan Örkény bone scias, ke ili ege diferencas de la mikronoveloj de Nemere en Krokize de mia ĝardeno. La ĉefa trajto de la mikronoveloj de Örkény estas ilia grotesko kaj satireco. Tre gravas la neordinara, eĉ la fantazia situacio en la mikronoveloj de Örkény. La krokizoj de Nemere tamen havas alian karakteron. Nemere ne strebas ŝoki la legantojn per neordinaraj situacioj, Filozofiaj konstatoj aŭ groteskecaj aludoj. Li estas aŭtoro, kiu "promenas en sia ĝardeno" kaj skizas ordinarajn homojn, ĉiutagajn okazintaĵojn, konatajn pejzaĝojn kaj pere de ili vekas en la legantoj sentojn, meditojn pri la ĉiutaga kaj banala kaj alloga vivo.
La novelo, la rakonto kiel literatura ĝenro estas unu el la plej malfacilaj. En sia Enkonduko al literatura kritiko - dua eldono, 1983, Giorgio Silfer emfazas, ke: la historio estas la plej grava formo de la rakonta ĝenro. Laŭ mi eĉ en la mikronoveloj devas esti historio, intrigo, surprizo. En la rakontoj de Nemere tamen mankas historio, surprizo eĉ ago. La temoj estas konataj - la maljuniĝo en la rakontoj La subtegmentejo kaj Aŭgusto - la kokro en la rakontoj La fatala amanto kaj La surdmutulo - la kompato en la rakontoj Febro, Frumatena historio, La helpisto ktp.
Kelkaj rakontoj tamen agrable surprizas la legantojn kaj pro ili oni devas tralegi la libron. Unu el ili estas La sanktulo, kiu vere tenas la atenton kaj pruvas, ke Nemere estas bona rakontisto. En tiu ĉi rakonto logas nin la originala situacio kaj ĝia trafa literatura esprimo.
La atenta leganto rimarkus, ke Nemere ne bone regas nian lingvon kaj la libro bezonis redaktoron. Ekzemple la frazo el la novelo La ĝardeno sur paĝo 17 ne estas tre klara, kvankam de la kunteksto oni povas konjekti la penson de la aŭtoro: La somerpromeson de la naturo, ŝvebantan super tero kaj arboj; ktp.
Krokize de mia ĝardeno estas bona libro, kiun oni povas legi, ripozante en la ĝardeno aŭ veturante. Ĝi ne pretendas esti klasika verko, tamen ĝi enhavas meditojn, pensojn, konstatojn pri la vivo, kiuj por multaj legantoj estos interesaj.
Julian Modest
Ĝardeno kun trudherboj |  |
Ĉi kolekton el dek naŭ noveloj enkondukas mikronovelo La domo, tre sukcesa, koncentrita rakonto pri vivoprojekto de iu paro, kiu atinginte sian celon trovas sin sencelaj. Sekvas Febro, rakonto pri vizito de vagabondo, kiu komence ŝajnas same bona, kvankam la vagabondo iom superflue disbabilas la sencon de sia vivo. Bedaŭrinde ĉi novelo finiĝas tute aĉe, per kliŝa, hipokritmorala sentimentalo, kiam la dommastrino demandas sian edzon:
- Kiu estis li?
- Homo libera, - respondis mi sufokvoĉe. (p. 8)
Kaj kvazaŭ tio ne sufiĉus, sekvas ankoraŭ:
Ŝi miris:
- Kial estas larmoj en viaj okuloj? (p. 8)
Tiel do daŭras ĉi novelaro. Bonaj, trafaj, belstilaj noveloj alternas kun nesukcesaj - kiel en ĝardeno invadita de trudherboj. La fatala amanto estas ĉarma, fabelstila sed iel horortona kaj plaĉe senmorala rakonto pri fatalaj amtrianguloj. La ĝardeno estas tre bela priskribo kaj scenigo de ĝardeno kaj de la homoj en ĝi.
Printempe ni bruligis la restintan, sekan fiherbaron, la tigojn. Mi memoras ĝis hodiaŭ la akran odoron de la blueta fumo kaj de la freŝe elfosita tero. La somerpromeson de la naturo, ŝvebantan super tero kaj arboj. Ne forgesos mi tiujn vesperiĝojn kun zigzaga alflugo de vespertoj... (p. 17)
Bedaŭrinde tiun atentokaptan magion rompas nebona fino, kiu kvazaŭ forperdas la etoson kaj koncentriĝon.
Frumatena historio estas bonstila novelo kun plaĉa observa rakontmaniero, konsistanta preskaŭ komplete el dialogo. Ĝi estas ekzemplo el alispeca noveltipo, preskaŭ Hemingway-eska laŭ metodo, el kiu mi volonte vidus pliajn provojn. La subtegmentejo estas bele priskribita sceno. La helpisto estas eble la plej bona novelo de la kolekto. En ĝi Nemere lasas la leganton interpreti, li liveras la scenon sed bridis sian ofte troan emon klarigi, rezoni, juĝi. Ĉi-novele ni ekscias la konkretajn agojn, detalojn, kaj tio kreas trafan kaj precizan scenon pri rilato inter junulo kaj maljunulo.
Inter la menciitaj ekzemploj oni trovas kelkajn novelojn nur meze bonajn. Finas la kolekton La Turo, alegorio pri riskoj de la homa entreprenemo, ekzemple ĉe socikonstruado.
La lingvaĵo en Krokize de mia ĝardeno estas pli glata kaj senerara ol kutime en verkoj de István Nemere. Jen do eble lia plej sukcesa novelaro.
Sten Johansson
Promesoj plenumitaj | n-ro 143 / junio 1993 |
De aŭtoro oni povas ekspekti, kion li promesas. Plue, ne ĉiam aŭtoro celas elstarajn verkojn. Ekzistas eĉ por fama aŭtoro momentoj, en kiuj li eble preferas dediĉi sin al malpli kompleksaj temoj. Temas pri demando de emo kaj intenco, kaj ne de kapabloj. Eble indas "legi" la plej lastan esperantlingvan verkon de Nemere tra tiu lupeo.
Fakte, Krokize de mia ĝardeno estas tre belaspekta libro kun ne malpli ol 19 mallongaj noveloj de István Nemere, kiun ĵus publikigis la kooperativo de Literatura Foiro. Temas pri minutodaŭraj verkoj, kiuj esence proponas priskribajn momentojn. Estas normale, ke videoclip ne havas la saman strukturon kiel 90-minuta filmo, sed ĝi celas ankaŭ alian publikon kaj, pro la mallongo, ĝi devas konstruiĝi laŭ aliaj rakont-reguloj.
Kelkaj trajtoj de la mininoveloj de Nemere pensigas min pri aŭtobiografio, aŭ, almenaŭ parte, pri tradiciaĵoj (ekzemple rememoraĵoj pri iamaj famili-membroj, nun malaperintaj, pri kiuj longe oni parolas en familioj). Tion ni trovas ĉefe en noveloj impresionismaj, kie oni priskribas ame, iom nostalgie, ne- aktualajn eventojn, iamajn viv- manierojn, situaciojn en nia nuno preskaŭ komplete malaperintaj. Sen grandaj priskriboj, sen filozofiaj sentencoj. La impresionismo naskiĝas el kelkaj vortoj, el moment- kaj objekt-priskriboj, el ago-rakontoj: peniktuŝoj, kiujn la leganto perfektigos per la propraj sentemo kaj gusto, fantazio, vivsperto.
Kelkfoje la mininovelo eliras el tiu skemo, ĉar ĝi fariĝas pli kompleta. Ĝi alprenas ja finalon surprizan - kaj surprizigan. Temas pri etaj krimnoveloj, kiuj celas evidentigi, ke ne ĉiam racia solviĝo de dilemoj eblas (aŭ indas?). Inter aliaj ni menciu La Kapitano, Fatala amanto, La inferulo. Ambiguaj estas La profeto kaj La sanktulo. Rekte groteska Surdmutulo. De kelkaj el tiuj mininoveloj eblus evoluigi tutan romanon.
Kiu legu la novan libron de Nemere? Ĉiu, kiu deziras legi ion interesan, rakonte altiran, sed rapidan, en esperanto klara kaj bone komprenebla. Ĝin legu ankaŭ kursgvidantoj kaj esperanto-instruistoj, kiuj deziras havi valoran tekston por enkursa studado.
Tazio Carlevaro
Frandi mikronovelojn |  45, 1993 |
Reginald W. Jaderstrom
読書日記(1) Krokize de mia ĝardeno | Publikigita ĉe センタ, 通信１９９４年７月号掲載 |