Proverbaro esperanta

Proverbaro Esperanta estas la unua kolekto de proverboj en Esperanto. Ĝin aranĝis Ludviko Zamenhof laŭ verko de sia patro Marko Zamenhof (Frazeologio rusa-pola-franca-germana). Ĝi enhavas 2630 proverbojn. Nia majstro esperantigis la verkon de sia patro, pro tio la proberbaro ne estis bone grupitaj kaj multaj.
Estas diversaj versioj de "Proverbaro Esperanta". La unua eldono aperis en 1910. Ekzistas ankaŭ eldonoj el 1925, 1961 (Stafeto), 1974 (Stafeto) kaj 1990 (eldonita en Ĉinio). Mi elektis la version alfabete ordigita kaj provizita de Indeksoj analiza kaj sinteza de C. Rogister, kiu estas elŝutebla de Interreto, kaj plie komparis ĝin kun la proverboj de aliaj fontoj (angla, germana kaj ĉina)
Zamenhofa proverbaro montras bonajn stilojn de proverboj kaj la belecon de Esperanto. Mankas al ĝi kritikaj pensoj, sed ili estas ĝenerale prudento de la popolo. La fontoj de zamenhofa proverbaro ŝajnas tre limitaj, pro la orienta kulturo estis praktike fremda al la origina verkisto (lia patro).

Kelkaj punktoj estas menciindaj:

1. La proverboj kun oro, arĝento, fero troviĝas multe, sed ne troviĝas la proverboj kun kupro aŭ bronzo, plumbo, diamanto, ktp..
* Colo da tempo valoras colon da oropeco, colo da oropeco ne povas aĉeti colon da tempo.
* Fortika kiel bronza muro kaj fera vando.
* Afirmi kun fera buŝo
2. En la elektitaj proverboj la riĉeco aŭ bunteco kun nombroj mankas. En la ĉina proverbaro nombroj estas ofte uzitaj, ne nur unu ĝis dek, ankaŭ mil, dekmil, miliono aŭ laŭvola numeroj kiel dek ok, tridek tri, cent ok, ktp..
* Ne zorgas pri triobla sep egalas dudek unu. (Ne zorgas pri kio estas tio, ne zorgas pri kio okazas).
* El la tridek ses artifikoj la plej bona estas forkuro.
* Irante triope unu el ili servas kiel mia instruisto.
3. Oni trovas pli ol mil proverboj kun "unu" en la ĉina proverbaro, tamen en la esperanta proverbaro oni legas nur kelkajn (kialoj por tio estas ke en Esperanto singularo ne postulas la vorteton unu).
* Tranĉi en du partojn per unu glavfrapo (ĉesigi ĉiujn rilatojn kun iu)
* Unu groŝo por unugroŝa varo (ju pli alta estas la prezo, des pli bona estas la kvalito).
* La honoro de unu generalo kostas dekmilojn da vivoj (ostoj).
* Unu vivo finiĝas, (siaj) cent ĉagrenoj finiĝas.
* Peni kovri la ĉielon per unu mano. (trompi la publikon, ekzemple)
4. La proverboj prezentitaj kun bestoj ne estas tiel multe kiel la proverboj en la ĉina tradicio. En ĉina estas multe da proverboj kun la 12 simbolaj bestoj de la jarciklo.
* Muso povas vidi nur je cola(eta) longo.
* Bova kapo tute ne rilatas al ĉevala buŝo.
* Tigra kapo kun serpenta vosto. (bona komenco kun malbona fino)
* Homo timas havi famon, kiam porko timas esti grasa kaj bela.

Lernanto de Esperanto nepre legu la proverbaron esperantan de Zamenhof. Sur bazo de modeloj en tiu ĉi libro oni povas fari pliajn proverbojn laŭ sia nacio, sia profesio aŭ sia kulturaj fontoj. Krom la libro mi ankaŭ rekomendas legi la librojn "La Sentencoj de Salomono" kaj "La predikanto" en la Sankta Biblio tradukitaj de L.L. Zamenhof.

Abengo