Profesia uzo de Esperanto
kaj ĝiaj specifaj trajtoj

Mi faris ĉion fareblan en la Esperanto-movado, de agado kiel sekretario de loka klubo ĝis organizado de junulara renkontiĝo, de instruado ĝis verkado de lernolibroj kaj eĉ verkado de recenzoj por MONATO, sed mi neniam okupiĝis profesie pri Esperanto. Pro tio mi legis kun pli granda intereso ĉi tiun libron de Petr Chrdle, kiu raportas pri siaj personaj spertoj en tiu kampo.

Chrdle estis ĉefe eldonisto kaj vojaĝ-agento. Temas pri fakoj, pri kiuj pluraj esperantistoj interesiĝas, kaj per kiuj ili revas vivteni sin. Mi tutkore rekomendas al ili, ke ili bonvolu atente legi ĉi tiun libron antaŭ ol komenci la laborojn por profesia agado en tiuj kampoj. La aŭtoro el la propra sperto montras la problemojn, kiujn oni renkontas, kiam oni agas en la normala mondo, kaj la problemojn, kiujn oni renkontas, kiam oni agas por klientoj aŭ partneroj, kiuj estas tro entuziasmaj esperantistoj.

Pli bone ol mi povus fari, la utilecon de ĉi tiu libro montras la fakto, ke ĝi havis tri eldonojn. Mi ne havas ion por aldoni al ĝia enhavo. Mi povas nur diri, ke el la lingva vidpunkto, ĝi estas en perfekte klasika Esperanto kaj el la presteknika vidpunkto ĝi estas de tia kvalito, ke ĝi sufiĉas por inviti aĉeti aliajn librojn de la Eldonejo KAVA-PECH. En la libro estas, cetere, pluraj fotoj de iliaj kovriloj.

Renato Corsetti

Laŭ Jerzy Lejk “la tuta E-komunumo ne superas laŭkvante kelkdekmilan urbon kaj laŭdunge — la etan entreprenon (200 homoj?)” (Pola Esperantisto. 1983. No3. P.5). Eble la unua takso estas iom pesimisma, sed la dua verŝajne proksimas al la realo.

La eseo de d-ro Petr Chrdle Profesia uzo de Esperanto kaj ĝiaj specifaj trajtoj pritraktas tiun duan kategorion. La monografio estas atentinda, ĉar ĝin verkis profesia eldonanto kaj turisma organizanto, kiu uzas esperanton inter siaj laborlingvoj. La agado de lia kongresa kaj kleriga entrepreno KAVA-PECH estas bone konata en Esperantujo per gravaj libroj kaj aranĝoj, kaj la praktika sperto de Chrdle certe interesos tiujn, kiuj okupiĝas/os pri peresperanta entreprenado, kvankam ankaŭ liaj teoriaj konstatoj estas konsiderendaj — precipe ĉe planado.

La broŝuro estas leginda kaj legenda precipe por komencantaj entreprenistoj, kiuj — samkiel la aŭtoro dum komenco de sia agado — devas alte pagi pro nekono de kutimaj reguloj kaj pro trokredemo pri “anĝeleco” de la esperantistoj. Por preventi misojn Chrdle prezentas sep bazajn leĝojn de la entreprenista moralo kaj aldonas utilajn defendoproponojn kontraŭ ilia nerespekto fare de la partnero. Legu atente, ĉar laŭ Chrdle: “…surbaze de spertoj dum entreprenado pere de la ĉeĥa, la angla, la germana kaj Esperanto mi povas ĵuri, ke dum entreprenado pere de Esperanto la manko de la entreprenista moralo aperas kelkoble pli ofte”.

Paradokse, problemo, kiun foje frontas esperantistoj, estas ĝuste lingva. Nia lingvo ja bone servas por kontaktoj inter malsamlingvaj esperantistoj, sed ĝi absolute senutilas ekster Esperantujo, kaj tion mi mem spertis ĉe pollanda limo kun voŭĉero de Esperantotur, farita laŭregule, kun ĝustalokaj stampoj kaj subskriboj, tamen verkita en la senriproĉa esperanto, kiu por la limgardista skipo ne ŝajnis pli komprenebla ol la keĉua aŭ tunguza. Se mi tiutempe estus jam koninta la rekomendojn de Chrdle, mi eble maltrafus la kaĉon.

Bedaŭrinde, la konkretaj aplikoj de esperanto ĉi-libre estas limigitaj je eldonado, ĝenerala turismo kaj kleriga (kongresa) turismo, kaj la ekzemploj rilatas preskaŭ nur al KAVA-PECH. Tial restis nekomentitaj la eldonsperto de Hachette & Cie kaj de Hirt & Sonh, la intermilita foira kaj komerc-ĉambra utiligo de esperanto, la agado de CEKIT kaj EKI, la funkciado de Heroldo, El Popola Ĉinio kaj Monato, nuna peresperanta komercado praktikata de ĉinaj samideanoj, kaj la plej ampleksa kaj sukcesa entrepreno en Esperantujo — Universala Kongreso de Esperanto. Jen fundamenta tasko por IKEF.

Sed sian taskon Petr Chrdle eminente plenumis. Jen liaj konkludoj pri la profesia uzado de esperanto:

Negativaj trajtoj:

• Negativaj efikoj al celanta partnero-esperantisto pro ofta fervora, tamen neobjektiva promesado de avantaĝoj de esperanto, precipe de ĝia lernfacileco kaj jam ekzistanta vigla merkato ĝin uzanta.
• Amatoreca agado de multaj ekzistantaj E-firmaoj.
• Ofte oficiala malaprobo de “oficialaj” paperoj skribitaj en esperanto (dogandeklaro, fakturoj, kontraktoj…).

Pozitivaj trajtoj:

• Pli justa komunikado (lingva egalrajteco de ambaŭ partneroj).
• Efika propagando (per “infektado”) kaj levo de ĝenerala konscio pri esperanto dum ĝia praktika uzado.
• Uzo de propra hobio por praktikaj celoj.
• (Por la lingvo) precizigado de novaj esprimoj dum praktika aplikado de Esperanto.

Aleksander Korĵenkov