Paolo, la lernanto de Leonardo da Vinĉi

Antaŭ pli ol dudek jaroj miaj filoj regule prunteprenis bildstriajn librojn de la biblioteko, kiujn ofte ankaŭ mi ĝuis. Inter ili estis Leonardo, en kiu ĉefrolas Leonardo da Vinĉi kaj lia iom stulta, timema lernanto. Tiu memoro komence iom influis la legadon de ĉi tiu libro, kiu celas unue gejunulojn, sed interesos ankaŭ pli aĝajn legantojn.

La libro rakontas pri okazaĵoj en la turbulema jaro 1487 en Florenco. Tiam Paolo Masi, 11-jara knabo, lernoservas en la metiejo de Leonardo da Vinĉi. Multajn jarojn poste li priskribas siajn travivaĵojn al sia filo.

En tiu jaro la rilatoj inter la riĉaj familioj De Mediĉoj kaj De la Padzoj pli kaj pli malboniĝas. Unue Paolo favoras la Mediĉojn, ĉar lia patrino iam laboris tie kaj ricevas financan subtenon de ili. Juliano de Mediĉoj ordonis, ke Leonardo da Vinĉi akceptu Paolon kiel lernoservanton. Post renkontiĝo kun sklavineto de La Padzoj, Giraga, li ekfavoras ilin, ĉar ili tre bone traktis la knabinon.

Paolo rakontas kelkajn el siaj sonĝoj, kiuj ofte temas pri inventoj de lia mastro, kiujn li sukcesas provi, interalie flugado per grandaj artefaritaj flugiloj. Okazas multo, kion Paolo ne komprenas – la konduto de la gepatroj inter si, iu nur parte aŭdita aludo pri murdoj, la sinteno de Giraga, kiam li rakontis pri tio, kion li aŭdis. Nur kiam estas tro malfrue, li komprenas la aferon.

Per tiuj iom pli ol cent paĝoj la leganto ekscias pri parto de la itala historio kaj tiama vivo, ekzemple, la fakto, ke ankaŭ en Eŭropo oni sklavigis homojn; la timo, ke oni malsaniĝos je pesto; la flagelantoj; kiel laboris apotekistoj; la granda potenco de riĉaj familioj.

La traduko de Benata Hengstmengel estas flua, agrabla. Mi pensas, tamen, ke pendumitaj personoj pendas ne „sub ŝnuro” sed „je ŝnuro”.

Anneke Buys

Kun granda plezuro mi legis ĉi tiun libron, kiu plej taǔgas por mezgradaj lernejanoj, sed povas interesi kaj amuzi ankaǔ pli aĝajn adoleskantojn kaj plenkreskulojn. La romano estas kvazaǔ panorama rigardo al Florenco en la 15-a jarcento, kiel la fronta kovrilo sugestas. La teksto prezentiĝas kiel rememoraĵo verkita de plenkreskulo, pri sia infanaĝo en Florenco. Tiu rakontas pri la periodo kiam li estis unu el la lernantoj de Leonardo da Vinĉi, dum lia edzino Giraga (kiu nun helpas al li rememori detalojn) estis la sklavino de nobela familio. Paolo, la eksa lernanto de Leonardo, surpaperigas tiun ĉi rakonton por sciigi al sia filo familian sekreton: tiu ĉi estas la nepo de la murdita nobelo Juliano de la Mediĉoj. Paolo konsideras tiun tekston ne kiel beletraĵon, sed kiel rektan familian konfeson, faritan por nur unu leganto: lia filo. Ties nomo estas Leonardo; jen nomo kiu permesas al ni diveni kiom profunde Paolo kaj Giraga amas la faman Leonardo da Vinĉi.
La rakonto estas atentokapta, plena de enigmoj kaj emociaj eventoj. La aǔtoro kreas kredeblan etoson de la tiama Florenco prezentante al ni: la kruelegajn luktojn inter la nobelaj familioj, la teruran malriĉecon de la laboristoj, la sklavecon, la humiligan kondiĉon de la virinoj, la timegigan peston, la superstiĉojn, la neevoluintan staton de la medicino, la agresan praktikon de la sporto, la suferigon de la bestoj k.s.
La prilumanta personeco de Leonardo da Vinĉi donas optimismon kaj kuraĝon al la geknaboj Paolo kaj Giraga. Paolo priskribas la permanan preparadon de kolorigaĵoj por la pentraĵoj de la majstro, la sekretan studadon de homaj kadavroj fare de la majstro, la originalajn teknikajn elpensojn de la majstro (precipe la ĉapitro pri la sonĝa flugado de Paolo super Florenco per mekanikaj flugiloj ŝajnis al mi tre emocia) kaj eĉ diversajn aspektojn de la ĉiutaga vivmaniero de la majstro. Ĝuste tiuj ĉi aspektoj faras el la majstro kredeblan vivoplenan protagoniston. Ekzemple Leonardo da Vinĉi estas prezentata kiel aĉetanto de enkaĝigitaj birdoj, kiujn li desegnis kaj poste liberigis (jen atestita historia detalo) kaj Ulrich metas en lian buŝon tiajn vortojn: “Homoj kiuj manĝas birdojn ne scias kion signifas esti libera. Nur tiuj birdoj estas vere liberaj, kiuj povas forflugi.” Tiaj vortoj ja estas kredeblaj, ĉar vere Leonardo estis vegetarano ekde sia frua junaĝo, kaj li obsediĝis de flugiloj kaj flugmaŝinoj sian tutan vivon. Tiu ĉi estas tipa ekzemplo pri la kongruo inter la historia vero kaj la literatura kredebleco en la tuta romano.
Hans Ulrich estas fama instruisto, kiu kreis tre sukcesan metodon por la instruado de historio, nun uzatan en multaj nederlandaj mezgradaj lernejoj. La tradukinto decidis elnederlandigi tiun ĉi libron intervjuinte la aǔtoron pri lia instrumetodo. Mi opinias ke estus ege oportune se ŝi elnederlandigus ankaǔ tiun intervjuon. Laǔ mi, la Esperanta kulturo (pro siaj neǔtraleco kaj internacieco) tre taǔgas por la disvastigo de tiaj beletraĵoj, pensigantaj la junajn legantojn pri la kaǔzoj kaj la efikoj de gravaj pasintaj sociaj eventoj, por ke ili havu pli klaran kaj kleran vidpunkton pri la nuno.

Luiza Carol