Marta, barakta virino antaŭ pli ol cent jaroj.
Marta, verkita de pola verkistino Eliza Orzeszko (1841- 1910), estas romano antaŭ pli ol cent jaroj, tradukita de nia majstro Zamenhof. Je la komeneco ĝi jam allogas mian legecon: "La vivo de virino estas eterne brulanta flamo de amo, diras unuj. La vivo de virino estas sinoferado, certigas aliaj. La vivo de virino estas patrineco, krias parto da homoj. La vivo de virino estas amuziĝado, ĉercas aliaj. La virto de virino estas blinda kredo, kore konsentas ĉiuj."
Estas libro pri sorto de virino.
Marta naskiĝis nobela, sed post la sinsekvaj mortoj de la patro kaj edzo, ŝi falis en malriĉecon kaj devigite eliris el la familio por panlabori. Tamen ŝi, kvankam estis bone edukita, sed havis nenian povoscion. Ŝi malkapablis perlabori en kia ajn cirkonstanco ---- familia instruistino, kudristino, libortradukinto, vendistino..., krome, la tradicia penso degradigi virinon starigis antaŭ ŝi obstaklojn sur ŝia vojo vivteni sian filineton. Ŝi fiaskis provi diversajn laborojn kaj por la malsana filineto kaj malsato, malvarmo de la familio, ŝi decidis riski ŝtelon, konsekvence ŝi renkontis persekuton de policistoj, nenion povis fari ŝi fine mortis kuŝante sub la radoj de omnibuso tirata de ĉevaloj!
Ĉi-tiu romano mem probable estas destinite forgesebla de la epoko, inkluzive de la esprimmaniero --- plena de doktorino kaj instruo, tamen la arda pasio prisavis la rakontadon, por ke ŝi estu potenca kaj afekta.
La pionira literaturaĵo karakteriziĝas per simplaj vortoj, flua rakontado kaj kapabla esprimado. Ĝi meritas legi denove en hodiaŭo.