Myricae
(Mirikoj)

Nur malmulte da versoj mi konis el ĉi mirinda ciklo Myricae – Mirikoj de Giovanni Pascoli – antaŭ ol aperis tiu ĉi traduko. Estas poezikolekto, kiu iom post iom dum siaj reeldonoj ĉiam pli ampleksiĝis. Finfine ĝi estas kvazaŭ „la” ekzemplo de klasika itala lirika poezio.

La titolo Myricae (latina vorto kun senco: tamarisko) famiĝis ĉe Vergilio – Eklogo 4, verso 2: „Plaĉas ne ĉiujn arbustoj kaj ĉi tamarisk' humila”. Ĝi do simbolas simplan, ne altflugan poezion. Ne estas hazarde, ke Pascoli elektis latinan titolon kun aludo intima al latinlingva poemo, ĉar li estis forte trapenetrita de la latina literaturo. Mem li ankaŭ verkis poemojn latine, kaj plurfoje en la nov-latina movado li akiris internaciajn premiojn pro tio. Krome Pascoli instruis pri la latina kaj greka lingvoj kaj literaturoj en pluraj universitatoj, ĝis fine li fariĝis docento pri la itala en la universitato de Bologna.

En Esperanto jam aperis traduko de lia latinlingva poemo Thallusa (trad. Luigi Minnaja, Roma 1969).

La verko enhavas 15 sekciojn: de aŭroro ĝis sunsubiro, rememoroj, ekpensoj, kreitaĵoj, la suferoj de l' poeto, la lasta promenado, la ĝuoj de l' poeto, fenestro iluminita, elegioj, en kamparo, printempo, dolĉecoj, tristecoj, sunsubiro, arboj kaj floroj. Kelkaj „memstaraj” poemoj intersekciaj kvazaŭ aŭdigas dialogon inter la „mio” de la poeto kaj la ekstera realo, mitecigita en naturpentrado.

Morto

Tre grava en diversaj poemoj estas la temo „morto”, en ĉagreno kaj rememoro. Sed la priskriboj elvokivaj de la kampara naturo estas minimume same gravaj.

Ofte la metriko aŭ la rimskemo reliefigas sin kvazaŭ kuntena poeziilo: same kiel ĉe la sola poemaro de Katulo en la latina, kie oni laŭmetrike ordigis la poemojn. Pascoli tion certe sciis, do eble tio influis lian elekton de ĉi ordiga rimedo.

Poezia lerteco

Min foje kaj refoje frapis la mirinda poezia lerteco de la tradukinto: tiaforme legi poemaron estas vere plezuro. Kiaj versritmoj, kia riĉeco da senkliŝaj rimoj! Persone mi ne tiom amas la rimadon, sed Nicolino Rossi tradukis – tute prave! – formfidele, do en rimoj.

Unu cito montru, kiel tio sonas:

La monaĥinoj de Soljano

Ĝemprofundas la orgen'
en la lanta kandelfumo:
jen virina voĉozum'
ĉe la klostra preĝejlumo.

Jen murmure maljunul'
el altaro kantilenas:
post ĉi tio kun hastem'
la virinoj ĉantrefrenas.

Sed enmeze de ĝemlong',
el vidkaŝa kurtenlino,
levas sin en svingsekur'
iu voĉo de knabino;

kaj al tiu zumas ek,
ĉiuj flugaj, strikte kunaj,
kaj ĝin sekvas en postkur'
kromaj voĉoj de la junaj.

Por ni preĝu, ho Virgin',
por ni preĝu, Patrin' pia;
ili preĝas en ripet':
Sankta, Sankta, ho Maria!

Kaj por fini mi ne retenu min de nova cito: el la ciklo Ekpensoj jen la eta, sed tre bildalvoka strofo Ploro:

Pli belas floro kie pluv' somera
lasas guteron, kiu sunrebrilas;
pli belas kiso, kies lum' fajrera
ĉe plor' scintilas.

Gerrit Berveling

Je mia bedaŭro mi devas konstati, ke mi jam vivis tiom longe por observi debaton en la lando, kie mi vivas, pri la legindeco de literaturaj klasikuloj. Postmodernaj nanoj “sur la ŝultroj de gigantoj” vere ĉirpas pri la temo, ĉu vere endas aŭ eĉ indas legi la klasikulojn… Kion diri, anstataŭ gapi en plena miro?

Kun tiu senutila debato en freŝa memoro, mi prenis la eldonon de Mirikoj de Giovanni Pascoli en la traduko de Nicolino Rossi. Giovanni Pascoli estas preskaŭ komplete nekonata en lingvoj, kiujn mi pli-malpli kapablas legi. Do des pli bone, ke ni almenaŭ en Esperanto havas belan eldonon de lia ĉefverko.

La libro komenciĝas per tre (fakte: tro) konciza enkonduko pri la vivo kaj la poezio de Pascoli. Rossi referencas al eseo de Pascoli mem: “La poezio estas jam en la aĵoj, sufiĉas ĝin eltrovi; kaj inter la poeziaj aĵoj, krom la belaj simplaj de la naturo, enestas ankaŭ la sento kaj la kontentiĝo pri la propraĵo, eĉ se limigita”. Do bone, sed mi estus preferinta prezenton en iom malpli kompakta lingvo por tiom malofta verkisto.

Ho dom' de mia patro, nura, trista

Kiam Pascoli estis 11-jara, la familion trafis katastrofo. La patro reveninte “la neston” estis murdita.

murdite li diris: Pardonon;
kaj krion en okuloj retenis,
du pupojn li portis por dono...

Kaj nun tie la hejmo ermitas,
atendas lin vane:
li senmova, mirgapa alspitas
la pupojn ĉielen, lontane.

(La dekan de Aŭgusto)

La perdoj daŭris, ariĝis. En la sekvo de kelkaj jaroj mortis ankaŭ la patrino, du fratoj kaj unu fratino. “La nesto” fariĝis ŝlosilvorto por Pascoli, simbolo por la perdita familia harmonio, kion li klopodis rekrei, sed la antaŭa idilio spite al ĉiuj klopodoj estas perdita.

En la rozuj' sovaĝa branĉ-skeleta
ekpendas nesto, kiom printemptage
tra ĝi dissonis triloj ondovage
de la idaro birda, kantimpeta!

Nun sola plumo nuras, flirte eta,
hezitas kaj leĝeras ventolage;
tiu antikva rev' en menso aga
fuĝemas ĉiam, restas tamen preta;

kaj jam rigardo de l'ĉiel' sin turnas,
de la ĉielo kie lasta brilo
eksoris disradie kaj vanuas;

tere ĝi kraŝas, kie putre urnas
folioj ŝimaj dum la ventpupilo
ploradas onde, tra l'kamparo fluas.

(La nesto)

Tiel Pascoli estas unu el la grandaj melankoliaj poetoj de la itala literaturo. La libro estas tre bonvena aldono al nia parnaso.

Pacon! Krias sonorilo
sed lontana, febla jam.

Marmorkruca tombokorto
staras kie ombro mutas
kaj fuĝema fumeskorto
el ĉiel' dislume gutas.
Pacon! Pacon! al mi ŝutas
el la blanka nokto-pram'.

(Neĝa nokto)

Densa lingvaĵo, ankaŭ en la traduko. Mi jen kaj jen prenis la italan originalon por konstati, ĉu Rossi vere transponis al la Esperanta prozodio la apartecon de la poezio de Pascoli. Tiu leganto diras, ke li sukcesis.

Ĝi estas bela libro, zorge produktita kun bela papero, kaj estas plezuro legi ĝin post tiom da elektronikaj libroj. Tamen estas – maloftaj sed ĝenaj – komposteraroj en ĉi tiu plaĉa eldono.

La libro estas rekomendata al ĉiuj seriozaj interesatoj de la monda literaturo.

Wolfgang Kirschstein