Esperanto per rekta metodo.

Marček, Stano. Esperanto priamou metódou. — Martin: Stano Marček, 2006. — 114 pĝ., il.

Marček, Stano. Esperanto per rekta metodo: Internacia ilustrita lernolibro. — Martin: Stano Marček, 2006. — 110 pĝ., il.

Ĉu la instruistoj de Esperanto, kiel interkultura planlingvo, devas serĉi pli universalan metodon por efike instrui la lingvon?

Sendube, la konata Cseh-metodo, kiu funkcias ĝisnune, estas tia elstaraĵo. Tamen progresigi kaj adapti la metodon por la hodiaŭa mondo ankoraŭ estas tasko de la Esperanta instruisto. Ni vivas en interreta epoko, tamen nur interreto kaj moderna tekniko ne sufiĉas. Do necesas ankoraŭ la lernomaterialo kuniganta la tradician kun la moderna.

Antaŭ mi kuŝas serio da lernomaterialo, kiu baziĝas sur la rekta metodo, tamen konsideranta la ŝanĝojn de la mondo kaj uzon de moderna tekniko. Temas pri kvin recenzataj eroj.

Esperanto priamou metódou, la unua el la serio, estas rektmetoda lernolibro por slovaklingvanoj. Ĝi estas riĉe ilustrita lernolibro, enhavanta preskaŭ mil bildojn. Tamen, ĝi ne uzas kompletan rektan metodon, ĉar en la fino de ĉiu leciono aperas slovakaj reguloj kaj vortareto, t.n. indukta metodo laŭ R. Rakuŝa. Kontraste al pura rekta metodo, la nacilingva parto povas helpi lernanton firmigi la sciojn, akiritajn per rekta metodo en la sama leciono. En la fino de la libro estas vortaretoj ambaŭdirektaj Esperanta-slovaka kaj slovaka-Esperanta.

La dua, Esperanto per rekta metodo, estas la sama libro en internacia vesto. Celante internacian uzon, la aŭtoro adaptis ĝin al pura rekta metodo, do ĝi uzeblas en ajna lando, por ajnaj lernantoj kun ajnaj gepatraj lingvoj. La lernolibro instruas pensi rekte en Esperanto, helpe de bildoj, analogio, tabeloj, vortludoj kaj unulingva vortaro. Multajn legantojn eble interesas, kiel la aŭtoro klarigas nekonatajn vortojn per konataj vortoj en tiel maldika libro. En la unua lernolibro, ĉiu leciono enhavas slovakan parton, kiu resumas novajn vortojn kaj gramatikajn regulojn en la leciono. En la internacia versio, ni nur trovas vortareton Esperante unulingvan fine de la libro, kiu enhavas ĉiujn uzitajn vortojn en la libro — sen ajna klarigo, nur kun cifera indekso post la vorto por montri, en kiu leciono la vorto aperis unuafoje. Ekzemple, por baldaŭ¹⁵, ni povas facile trovi la klarigon — “post nelonge”, en la 15a leciono.

Evidente, por instruistoj, kiuj rektmetode instruas, necesas didaktika materialo. Do, la aŭtoro konstruis la trian eron en la serio, Instruaj bildoj por rektmetoda instruado. Temas pri sisteme aranĝitaj 500 bildoj (tekstoj, tabeloj) sur kartonaj folioj A5. En la malsupra parto de la folioj troviĝas numeroj de la koncerna leciono, paĝo kaj bildo.

La kvara ero estas la samaj 500 instruaj bildoj sur kompakta disko en pdf-formato. Taŭga por perkomputila (grandekrana) projekciado kaj pli grandaj klasoj.

La kvina ero estas Aŭdo-Vida Konversacia Kurso por progresintoj. Temas pri DVD, kiu enhavas ok vastajn lecionojn kun bildoj, sonoj, melodioj kaj printeblaj tekstlibretoj (por la lernantoj) kaj instrukcio pri la uzado. Rimarkindas, ke la ero kun moderna nomo fakte estas malnova kurso, verkita de Marček antaŭ preskaŭ 30 jaroj. Do, ne komparu ĝin forme kun la hodiaŭa aŭdo-vida kurso. Tamen, ĝi ankoraŭ estas elstara materialo, se vi uzas ĝin laŭ la instrukcio de la aŭtoro aŭ sub la gvido de instruisto, ĉar vidi, aŭdi kaj respondi ĉiam estas la tri elementoj de konversacio.

Metodike, la rekta metodo povas igi la lernantojn pensi en la lernata lingvo laŭeble frue. Sendube, tio estas tre bona por ĉiuj lernantoj, tamen tio ankaŭ estas malfacila tasko por la instruisto. Kutime, la instruisto de la rekta metodo devas uzi diversajn materialojn por progresigi la lernantojn. Lingvistike, oni facile enkondukas en la instruado konkretajn substantivojn per bildoj aŭ realaĵoj, tamen ne estas facile fari same pri abstraktaj nocioj. Estas pli malfacile instrui la gramatikajn regulojn rektmetode.

Ni ne malfacile trovas multajn elstarajn prezentojn en la recenzita materialo, ekzemple: enkonduko de pronomoj, verbaj finaĵoj is/as/os, ĉiu/ĉio, ke… Por prezenti unu lingvon, nur bildoj ne sufiĉas. La recenzita lernolibro ankaŭ sekvas la elstaran tradicion de Esperanto ekde La Dua Libro de Zamenhof, ekstraktantan el la tekstaro la gramatikajn regulojn.

Kompreneble, por la aŭtoro, ankoraŭ ekzistas kelkaj plibonigindaj punktoj. Ekzemple: se geste “kapjesi” kaj “kapnei” ne estas universala, ĉu oni povas montri bilde per ili la nociojn jes kaj ne (la dua leciono)? Estus bone, se la aŭtoro povus kontroli ĉiujn nombrojn en la folioj de la tria ero, kun la lernolibro. Cetere, por memlernantoj, se la aŭtoro povos prepari sonan materialon, la helpo estos granda kaj necesa.

Fakte, la rekta metodo ankaŭ defias kelkajn interesajn demandojn pri la sistemo de homa sciado. Vole aŭ nevole, la aŭtoro de la rekta metodo opinias ekzisti universalan sistemon de homa sciado, kaj tia sistemo estas fundamento por enkonduki nociojn el la konkreta al la abstrakta. Per tia universalaĵo, la lernantoj kun nesamaj denaskaj lingvoj povas rapide akiri la scion pri “rozo estas floro”, “pomo estas frukto” kaj “plumo estas objekto”. Se la recenzitaj lernolibroj sukcesos, ili ankaŭ kontribuos ĉi-flanke. Aŭ, se kelkaj nocioj ne estos bone akceptitaj de diversaj lingvanoj, eble oni bezonos ŝanĝi iomete iliajn prezentojn, per nacilingvaj klarigoj aŭ aliaj. Mi ĝojas, ke la aŭtoro preparis por instruistoj kaj lernantoj tian elekton: pura rektmetodo kaj dedukta metodo kun nacilingvaj klarigoj. Do, rapide aĉetu la librojn, instruu la lingvon, aŭ Esperante lernu Esperanton. Vi trovos ke la serio estas vere interesa, havinda, helpa kaj utila por vi mem kaj viaj studentoj.

Liu Haitao

Ĉu vi povas imagi, ke la tutmonda esperantistaro fariĝis riĉa pro altiĝo de la poŝtokostoj en Slovakio? Tamen veras. Pasintprintempe la redaktoro de la revuo Esperanto devis antaŭlabori por ekspedi pli frue la revuon kaj tiel povis ŝpari signifan sumon de sendokostoj. La subite akumuliĝinta libera tempo* ebligis al li realigi siajn malnovajn revojn, revivigi la entirkeste dormantajn instruideojn, planojn.
Kaj jen la rezulto: Stano Marček kaj lia filino Linda kun plurparta instrukompleto regalis la merkaton de instruiloj.
La bazo de la unua pakaĵo estas lernolibro por komencantoj, kiu tuj post sia lanĉo trovis fekundan terenon por plia disvastiĝo. Ene de kelkaj monatoj deko da samideanoj ektradukis ĝin al diversaj naciaj lingvoj. La moderna tekniko kaj la rekta metodo uzata en la libro ebligas, ke kun malmulte da interveno kaj investo povu kreiĝi lernilo, mondskale uzebla, kiu povas servi kiel bazo por pluraj interesaj kunlaboroj kaj projektoj. La aldono de nacilingvaj notoj, vortaro kaj specifaĵoj povas esti malmultekosta kaj rapida maniero por krei Esperanto-lernilojn ankaŭ en tiuj lingvoj, kie ankoraŭ ne disponeblas fakaj kaj financaj rimedoj por tio.
Fakte unue aperis la slovaka versio, kiun sekvis la Esperanta, kaj espereble baldaŭ ni povos raporti pri la eldono de la jam tradukataj versioj de la angla, bulgara, ĉina, franca, germana, greka, hispana, itala, japana, nederlanda, pola kaj rusa lerniloj.
La 22-leciona instrumaterialo, bele ilustrita de Linda Marčeková, la filino de la aŭtoro, konsistigas kompleton de lernolibro kaj akompanaj materialoj en la formo de 500 ilustraĵoj (A5-formataj desegnitaj, kartonaj, senkoloraj bildkartoj de la kursomaterialo) kaj KD, enhavanta la saman bildoserion en formo de unu granda PDF-dokumento).
La ilustraĵoj kun la racie aranĝitaj indeksoj kaj titoloj facile uzeblas. La aldono de la du helpiloj estas valora kompletigo de la pakaĵo. Kompreneble la eroj aĉeteblas ankaŭ aparte.
La studmaterialo baziĝas sur rekta, tielnomata indukta metodo, laŭ kiu la lernantoj unue ricevas la klarigojn de la novaj elementoj kaj poste en tekstoj kaj ekzercoj rerenkontas kaj ekzercas ilin ĝis alproprigo. En la kazo de naciaj eldonoj post la rektmetoda leciono venas nacilingva klarigo, kiu firmigas la jam intuicie komprenitan materialon. La lernolibra vortoprovizo respektas la oficialan oftec-liston (Baza Radikaro Oficiala, Aktoj de la Akademio II), kiun AdE rekomendas por ĉiuj lernolibroj de Esperanto. Ĝi ĉerpas la 750 pleje uzatajn vortradikojn (komence la plej ofte uzatajn ktp).
La komprenon de la leksikaj elementoj helpas ne nur nacilingvaj vortolistoj, sed ankaŭ la paĝrandaj filmstriecaj desegnaĵoj, en kies kadroj aperas la ilustraĵoj de la entekste per ciferoj markitaj leksikaj aŭ gramatikaj eroj.
La aŭtoro prilaboras la plej gravajn prepoziciojn kaj afiksojn, la problemon de -ig, -iĝ, participojn kaj refleksivon, kaj multajn ĉiutagajn paroltemojn, kiel familio, aĉetumado, homa korpo (eĉ dufoje), tagordo, naturo, sezonoj-tempoj, kalendaro ktp. La tekstoj estas priskribaj, monologaj kaj inter la didaktikcelaj materialoj legeblas ankaŭ proverboj, kelkaj fabeloj kaj literaturaĵoj.
La ekzercoj (sen indikitaj solvoj) legigas, skribigas, respondigas kaj atentigas pri parkerigindaĵoj. Utila parto estas la librofina parto „La ĉiutaga Esperanto”, en kiu troveblas laŭtemaj listoj de plej oftaj parolturnoj de la lingvo. Kvankam ene de la libro ne troveblas informoj pri la movado, antaŭ la ferma enhavtabelo la aŭtoro donas liston de E-kluboj kaj de kelkaj (inter)naciaj retejoj.
8-leciona kurso kun ampleksa lernomaterialo, bildoj, sonoj, tekstolibreto estas la alia rezulto de la deviga ripozo de Stano. La ĉ. 25-jara bild- kaj sonmaterialo, kiu antaŭe sur lumbildoj kaj sonkasedoj konsistigis aŭdo-vidan instrukompleton, nun estas reeldonita kaj adaptita por moderna tekniko, taŭga por perkomputila, grandekrana projekciado kaj uzo de DVD-legilo.
La materialo traktas 8 ĉiutagajn temojn (de familia vivo tra vojaĝoj ĝis industria produkto kaj komerco), laŭgrade plivastiĝintajn rilate sian leksikan kampon.
Ekfunkciiginte la diskon oni povas elekti la deziratan lecionon kaj post la apero de la granda bildo aŭdeblas la laŭtlegita detala priskribo de la vidaĵoj. La tekston ofte akompanas rilataj sonefektoj, realaĵoj por ankaŭ tiel helpi kompreni la tekston. Modernaj kaj klasikaj muzikpecoj donas fonon al la legado.
La teme po 8-10 priskribitaj bildetoj estas anoncitaj laŭnumere. Fine de iu temo oni aŭdas dekon da demandoj kaj por respondi al ili necesas haltigi la ludilon. La legoritmo estas malrapida (komence kelkloke eĉ posilaba), certe kompreneble je la nivelo komencinta, kiun la materialo laŭ la leksiko celas.
La disko uzeblas en grupa lernado (sur la disko legeblas interalie la uzkonsiloj de la produktinto) kaj ankaŭ por memstara studo, kiam oni perkomputile rigardante la bildojn havas detalan priskribon kaj povas riĉigi sian vortoprovizon. Por faciligi la alproprigon en ambaŭ kazoj printeblas ankaŭ la teksto (serĉu ĝin ĉe komputila uzo sur la disko). La materialo pretigita laŭ specifa metodo kun sperta uzo de gvidanto povas fariĝi bona bazo por konversacioj, bildpriskriboj kaj rakontigaj ekzercoj.
Resume: vidante la rezulton de la deviga redaktora ripozo, ĉu ni deziru al la movado novajn kontraŭinflaciajn decidojn en Slovakio? Aŭ ĉu eblus eĉ sen tio ekhavi same valorajn instruhelpilojn?
Pri la prezentataj instrukompletoj, kunlaborebloj pri eldono de novaj naciaj versioj vi povas trovi pli detalajn informojn kaj elŝuteblojn konsultante la KATALOGON de edukado.net aŭ kontaktante la aŭtoron.

Katalin Kováts