Grand Dictionnaire Français-Espéranto

Jam de longe la franclingva publiko atendis novan tradukan vortaron. La dudirekta vortareto Dictionnaire de poche (SAT-Amikaro, 1980) estas vere simplega kaj, kvankam la UEA-katalogo taksas ĝin „taŭga por komencantoj”, ĝi tute ne sekvas ian kriterion de elektado laŭ oftecindicoj. Ankaŭ ĝia pli granda frato, la Dictionnaire pratique d’Esperanto (SAT-Amikaro, 1959 kaj 1974) estas magra, malgraŭ siaj 516 paĝoj, pro la maldensa presado de la teksto. La pli detalitaj verkoj (Léger-Albault kaj Waringhien), estas bedaŭrinde nur unudirektaj kaj kostis kune ĉ. 50 nederlandaj guldenoj. Kiu tamen esperis, kiel mi, la alvenon sur la merkato de moderna, sufiĉe ampleksa dudirekta vortaro, devos senreviĝi, ĉar la nova produkto de la franca leksikografio estas unudirekte franca-esperanta. Ĝia esperanta-franca simetriaĵo aperos laŭdire post pli-malpli kvar jaroj. Se ties prezo estos tiom alta kiom tiu de la ĵus aperinta verko, franclingvanoj devos elspezi 150 guldenojn, por ekhavi seriozan dudirektan laborilon. Ilia konsolo, tamen, estos, ke ilia akiraĵo estos ampleksa, ĉar tiu ĉi volumo prezentas en 900 paĝoj 32 000 kapvortojn.

La plej okulfrapa trajto de la nova vortaro estas la klareco de la teksto. Tion ni dankas al la granda litertipo kaj al la fakto, ke ĉiu kapvorto komencas apartan linion. La kompostistoj sekvis la ekzemplon de Léger-Albault kaj certe multaj uzantoj alte aprezos tiun maksimuman legeblecon.

Komparante la enhavon kun tiu de la jam menciita Léger-Albault, oni tuj konstatas, ke multaj artikoloj estas konsiderinde pli ampleksaj kaj precizaj. Multnombraj vortoj kaj esprimoj rilate la modernan vivon eniris la verkon kaj preskaŭ ĉiu nuanco estas precizigita per interkrampa helpnoto. Oni trovas ekzemple modernaĵojn kiel clone, klono; un tube (chanson à succes), gurdaĵo; à pieins tubes (puissance sonore maxi), plejlaŭte; (à toute vitesse), plejrapide; un tubeless, senaertuba pneŭo, ĉe vortoj el la baza provizo de la lingvo, kiel ekz. suivre, mettre, comme, tenir, doigt, main, coeur, ktp., oni ĝuas la kolekton da nuancoj kaj esprimoj. Tamen, ĝuste pro tiu riĉeco, oni povas bedaŭri, ke la longaj artikoloj ne estas pli bone kaj pli klare strukturitaj. Por apartigi ties ĉefajn sekciojn, necesintus specialaj tipografiaj signo aŭ litertipo. Tio ebligus samtempe al la aŭtoroj pli rigore ordigi la materialon. Ekzemplojn de tia (relativa) malordo oni trovos i.a. sub tête kaj trouver.

Nenia vortaro povas tute respondi la atendon kaj postulojn de la uzanto, ĉiu trovos mankojn kaj kritikindaĵojn. Ankaŭ en tiu ĉi Grand Dictionnaire. Ekzemple, la verko finiĝas per listo da esperantigitaj nomoj de urboj kaj landoj. Persone mi rigardas ridinda tiun manion esperantigi proprajn nomojn, kiam ili ne estas internacie sufiĉe konataj, ĉu estus elegante inviti ne-franclingvan samideanon al rendevuo en Bizontio (Besançon), Messo (Metz) aŭ Roseo (Roseau)? Tamen, ne konsiderante tiajn detalkritikojn, oni povas senhezite aserti, ke la novulo en franclingvujo iĝos ŝatata instrumento sur la tablo de lernemaj esperantistoj.

Emile Van Damme