|
Home en senhomeco
|
|
Home en senhomeco, militaj impresoj |  Septembro 2016 |
Jen memoraĵoj de 90-jarulo, verkitaj en 2015 en la germana, kaj ĵus aperintaj en esperanto.
Martin estas tre konata esperanto-fervojisto. Kiel Aŭstriano, deksepjaraĝe, la 25-an de aŭgusto de 1943, li estis vokita en la germanan armeon Wehrmacht ĉe la alpĉasistoj. Kaj la 13an de februaro 1944, lia trajno traveturis la montopasejon "Brenner". Baldaŭ, post minimuma trejnado, li atingis frontpozicion en Italio, la kavernojn de Monte Cifalco, iĝis nevole mitralisto kaj devis batali ĉe "Monte Cassino", la kvina plej mortiga batalo de la duamondmilito. Kelkfoje li ne obeis la ordonon pafi, feliĉe ĉar li estis ekzemple vid-al-vide junajn infanojn en garbejo, aŭ Polon. Li meritus esti konvokita ĉe milita tribunalo pro tio, sed li savis ne nur sian vivon kaj tiun de la Polo, sed ankaŭ de siaj kamaradoj, kiuj pledis, por ke li ne estu kondamnita. Kiel helpbrankardisto, kiam li devis segi kruron unuafoje li, svenis. Aŭ li devis enterigi sin, krom la kapo, por ne esti trafita de grenadopafado. Li trairis nokte - kvankam nokte nevidkapabla - Abrucon kaj parton de Apeninojn (p32-33). La etoso estis terura, kiel tiu de la unua mondmilito. Kaj li timegis, provis mortpafi sin, pensante: pardonu min, mia kara patrino, sed restas al vi 11 aliaj infanoj. Li malsukcesis ĉar ne enestis kugloj, pluvivis, estis ege agema kaj elturniĝema. Tiu unua parto donas ideon pri tiu terura batalo.
Poste li rakontas sian kaptitecon ĉe Angloj, en dezerta egiptia tendaro. Unue li estis ege terure malbone traktita en lazareto, preskaŭ sen akvo, sen pano, sen lumo. Poste estis iom pli bone. Li povis studi, rolis kiel interpretisto, kaj finfine estis liberigita, sed nur la 28-an de novembro 1946 post 2 jaroj, 2 monatoj kaj 17 tagoj de militkaptiteco. Ankaŭ la ŝipa reirvojaĝo estis malfacile eltenebla.
Mi ŝatus se la libro estus rekte verkita en esperanto, lingvo kiun Martin tre bone regas. Eble por insiste montri la militon de la 'alia' flanko - t.e. ne de la aliancanoj - aŭ por atingi pli grandan publikon kaj reklami iomete kiel en la epilogo, pri esperanto, li elektis la germanan. La stilo ne tute kontentigas min. Senteblas parola dirmaniero kelkfoje, kaj okazas rediroj. Sed la memoraĵoj ankoraŭ tute freŝaj, estas interesegaj, ĉefe pri tiu batalo en "Monte Cassino", sed ankaŭ poste pri la militkaptiteco en la varmega dezerto. Multfoje Martin eskapis morton, kaj savis aliajn aŭ estis savita danke al aliaj. Ne eblis savi sin sole. Kiel multe, li ne volis atesti pli frue, sed plene pluvivi rigardante antaŭen. Sed nun, li lasis sin konvinki atesti por liaj posteuloj.
Martin estas tre konata esperanto-fervojisto. Kiel Aŭstriano, deksepjaraĝe, la 25-an de aŭgusto de 1943, li estis vokita en la germanan armeon Wehrmacht ĉe la alpĉasistoj. Kaj la 13an de februaro 1944, lia trajno traveturis la montopasejon "Brenner". Baldaŭ, post minimuma trejnado, li atingis frontpozicion en Italio, la kavernojn de Monte Cifalco, iĝis nevole mitralisto kaj devis batali ĉe "Monte Cassino", la kvina plej mortiga batalo de la duamondmilito. Kelkfoje li ne obeis la ordonon pafi, feliĉe ĉar li estis ekzemple vid-al-vide junajn infanojn en garbejo, aŭ Polon. Li meritus esti konvokita ĉe milita tribunalo pro tio, sed li savis ne nur sian vivon kaj tiun de la Polo, sed ankaŭ de siaj kamaradoj, kiuj pledis, por ke li ne estu kondamnita. Kiel helpbrankardisto, kiam li devis segi kruron unuafoje li, svenis. Aŭ li devis enterigi sin, krom la kapo, por ne esti trafita de grenadopafado. Li trairis nokte - kvankam nokte nevidkapabla - Abrucon kaj parton de Apeninojn (p32-33). La etoso estis terura, kiel tiu de la unua mondmilito. Kaj li timegis, provis mortpafi sin, pensante: pardonu min, mia kara patrino, sed restas al vi 11 aliaj infanoj. Li malsukcesis ĉar ne enestis kugloj, pluvivis, estis ege agema kaj elturniĝema. Tiu unua parto donas ideon pri tiu terura batalo.
Poste li rakontas sian kaptitecon ĉe Angloj, en dezerta egiptia tendaro. Unue li estis ege terure malbone traktita en lazareto, preskaŭ sen akvo, sen pano, sen lumo. Poste estis iom pli bone. Li povis studi, rolis kiel interpretisto, kaj finfine estis liberigita, sed nur la 28-an de novembro 1946 post 2 jaroj, 2 monatoj kaj 17 tagoj de militkaptiteco. Ankaŭ la ŝipa reirvojaĝo estis malfacile eltenebla.
Mi ŝatus se la libro estus rekte verkita en esperanto, lingvo kiun Martin tre bone regas. Eble por insiste montri la militon de la 'alia' flanko - t.e. ne de la aliancanoj - aŭ por atingi pli grandan publikon kaj reklami iomete kiel en la epilogo, pri esperanto, li elektis la germanan. La stilo ne tute kontentigas min. Senteblas parola dirmaniero kelkfoje, kaj okazas rediroj. Sed la memoraĵoj ankoraŭ tute freŝaj, estas interesegaj, ĉefe pri tiu batalo en "Monte Cassino", sed ankaŭ poste pri la militkaptiteco en la varmega dezerto. Multfoje Martin eskapis morton, kaj savis aliajn aŭ estis savita danke al aliaj. Ne eblis savi sin sole. Kiel multe, li ne volis atesti pli frue, sed plene pluvivi rigardante antaŭen. Sed nun, li lasis sin konvinki atesti por liaj posteuloj.