Kion ajn
Facila rakonto

Se temas pri legolibro, konsilata por esperantistoj, ĵus lernintaj la bazon de la internacia lingvo, la unua titolo – kiun ĉiu scias kaj memoras – estas Gerda malaperis, verkita de Claude Piron. Kreiĝis tuta skolo jam ĉirkaŭ tiu unusola libro. Tiom pli estas tempo ekkoni kaj pli vaste ekuzi ankaŭ aliajn, samcelajn verkojn, facilajn legaĵojn, ekzemple, kiel tiujn de la eldonejo Al-fab-et-o. Du el ties relative novaj verkoj estas la nun prezentataj libretoj Vojaĝo kun Katrina kaj Kion ajn.

Ambaŭ rakontoj skribiĝis en facila Esperanto, la ĉapitroj po-paŝe enkondukas novajn formojn kaj strukturojn. Nekonataj vortoj estas klarigitaj en Esperanto fine de ĉiu ĉapitro en la glosoj, kie markiĝas ankaŭ la aparteno al diversaj laŭoftecaj kategorioj. Tiun sistemon kaj ankaŭ aliajn pedagogiajn klarigojn prezentas librofine la aŭtoro. Statistikemuloj povas ekscii, ke en la unua verko el la 493 diversaj morfemoj de la rakonto 418 apartenas al la 724 plej oftaj morfemoj de Esperanto, en Kio ajn el la 552 diversaj morfemoj 447 enestas en la plej oftaj 724. Kiujn ne allogas la ciferoj, simple rimarkas, ke estas facile legi kaj kompreni la rakontojn kaj tiu fakto donas sukcesosenton.

Estas tre laŭdinda la klopodo de la aŭtoro krei tiel la intrigon de siaj rakontoj, ke la legantoj ĉiam ekkonu iun flankon de nia Esperantujo, povu ekgustumi ion specialan kaj ekemu partopreni kaj mem renkonti tion, pri kio ili legis. Tiutipa kreado de vivproksima fono, kien la internacia lingvo eniras pere de siaj valoroj kaj utiloj, servas bone la edukon al „esperantisteco”.

Kiuj estas tiuj eventoj en la nun traktataj libroj? Por vidi tion, mi prezentu mallonge la rakontojn.

Eble la sveda junulino, Katrina estas jam konata pro „sia krimo”, pro kiu ĉiu, kiu legis la koncernan rakonton, pardonas al ŝi tutkore. En la nuna – same iom romantika – rakonto Katrina ĵus eklaboras kiel instruistino kaj kun vera amo instruas kaj edukas siajn junajn disĉiplojn. Kadre de tiu eduko ricevas rolon la graveco de amikeco, sentemo kaj protesto kontraŭ politikaj maljustecoj, kaj ne lastkaze pruviĝas ankaŭ la utileco de Esperanto. La internacia lingvo plurfoje aperas kiel natura kaj/aŭ lerta solvo de komunik- kaj aliaj problemoj.

Revene al la resumo de la intrigo, daŭrigeblas la komparo kun la Piron-verko. En ĉi tiu rakonto malaperis Halina, kaj serĉas ŝin vojaĝante kun sia disĉiplo la juna Katrina, trovante sin en kelkaj – por esperantistoj konataj kaj konindaj – lokoj en Pollando.

Ĉar la rolantoj estas ĉefe dekjaruloj, la legaĵo povas amuzi unuavice ilin, sed ĉiuj komencantoj, kiuj estas malfermaj je puranima rakonto pri eŭropaj junuloj povos lerni pere de la libro (kaj ne nur la internacian lingvon).

La alia verko Kion ajn okazas inter kaj al junuloj en Stokholmo, dum KEF, unu el la famaj Kulturaj Esperantaj Festivaloj. La leganto facile povas imagi la etoson kaj programojn de tiaj aranĝoj, sekvi la aventurojn de kelkaj el la partoprenantoj, identiĝi kun la du senŝancaj admirantoj de bela organizantino, kaj kiel ankaŭ en aliaj verkoj de la aŭtoro alfronti ankaŭ nejustajn pro-politikajn malfacilaĵojn de partoprenanto (nun el Rusio). La polico intervenas senkore en grava momento, sed eble la legantoj el malriĉaj landoj trovas ĉi tie bonan solvon rapide, komforte kaj eble senpage vojaĝi hejmen post tiaj aranĝoj. (Pri la konsekvencoj de tia solvo nek la recenzanto, nek la aŭtoro prenas respondecon!).

La libretojn mi proponas uz(ig)i kiel legomaterialon por komencantoj (post studo de bazaj gramatikaĵoj) ĉu kiel individuan ĉu kiel dumkursan legaĵon, sed nepre antaŭ Gerda malaperis kaj post aŭ sendepende de La Krimo de Katrina.

Mia recepto estas: Por prepari la vojaĝon, transvivu la krimon, postvojaĝe legu kion ajn antaŭ ol Gerda malaperos!

.

Katalin Kováts

Ne estas facile trovi verkon, kiun povas ĝue legi komencantoj aŭ progresantaj lernantoj. Tamen la kvanto da rekomendindaj verketoj iom post iom kreskas. Ĉi tiu aldono al la listo estas tre bonvena. Sten Johansson interese kaj distre verkas, uzante nur 552 morfemojn (= radikoj + memstaraj senfinaĵaj vortoj), ĉerpitajn el la plej ofte uzataj oficialaj vortoj laŭ Baza radikaro oficiala kaj du aliaj oftec-listoj por novaj legantoj. En ĉapitro 1 uziĝas nur as-formoj de la verboj, en ĉapitro 2 uziĝas ankaŭ os-formoj, kaj en ĉapitro 3 krome is-formoj. U-formoj ekaperas en ĉapitro 4, us-formoj en ĉapitro 5. Participoj ne aperas (escepte de -anto). La lingvuzo estas tipe konversacia.

La rakonto temas pri la aventuroj de du amikoj partoprenantaj en Kultura Esperanto-Festivalo en Svedio: Viktor, juna rusa gitaristo; Kamilo, juna futbalema italo; kaj Gabriella, ĉarma juna svedino. La intrigo estas simpla, sed interesa, sufiĉe por teni la intereson de la legantoj ĝis la fino. Ĉiurilate bona legolibro por personoj pli ol 13-jaraj, utiligebla en kursoj kaj por individua studado.

Donald Broadribb

Antaŭ nelonge mi tralegis la novelon Jurali de Sten Johansson (en LF 197, junio 2002). Tiu ĉi legaĵo pri la fajne rakontitaj travivaĵoj de soleca knabo kortuŝis min. Delonge mi ne estis leginta historion skribitan kun profunda kono de la infana animo. Tial nun kun nekaŝita scivolo mi tuj tralegis la libreton Kion ajn de la korkonanto de la infanoj Johansson. Vere en tiu ĉi verko li rakontas pri pli aĝaj junaj homoj, sed ankaŭ tie ĉi li montras sian verkistan majstrecon.

La historio ne estas neordinara, sed alloga kaj interesa. Temas pri internacia renkontiĝo de gejunuloj en Kultura Esperanto-Festivalo en Stokholmo. Festivalo kiel festivalo. Estas konatiĝoj, kantoj, dancoj, konkursoj, kvizoj, prelegoj, ludoj. Se kolektiĝas junaj homoj okazas ankaŭ enamiĝoj, ĵaluzoj kaj elreviĝoj. Ĉefaj herooj de la novelo estas ruso, nederlandano, italoj kaj svedoj. La verkisto rakontas vigle, iam kun agrablaj surprizoj. Ne mankas ankaŭ etaj intrigoj.

Kiu jam konas la libreton La krimo de Katrina de Sten Johansson, tiu tuj rimarkos konatan similecon inter ambaŭ verkoj. Ili apartenas al la speco facilaj rakontoj. Tamen ili sufiĉe diferenciĝas de la instrulibro Gerda malaperis de Claude Piron. En Kion ajn Johansson uzas nur facilajn oftajn vortojn kaj simplajn frazojn. La lingvaĵo konsistas el praktike uzata, parolata, vivanta esperanto. Ne, tiu ĉi verko ne estas lernolibro, sed distroverko destinita por esperantistoj, kiuj jam posedas la bazan esperantan gramatikon kaj la plej bazan vortaron. La unuaj ĉapitroj estas la plej facilaj. Iom po iom la leganto eniras la sekvajn ĉapitrojn, en kiuj li trovas novajn vortojn kaj novajn gramatikajn formojn. Post ĉiu ĉapitro troviĝas glosoj de noveaperintaj vortoj.

Sur p. 30 kaj 31 oni rimarkas etajn eraretojn, supozeble preserarojn: substantivoj patrino kaj avino estas presitaj kaj majuskle kaj minuskle.

La libreto Kion ajn taŭgas por ĉiu juna esperantisto, kiu deziras perfektigi siajn lingvajn konojn. Laŭ mi ĝin povus uzi ankaŭ kursgvidantoj, aplikante iujn tekstojn al siaj lecionoj. Cetere, por ŝatantoj de distraj historioj, jen taŭga okazo por trapasi agrable kaj utile sian liberan tempon.

Ilija Iliev

La didaktika beletro estas unu el la plej malfacilaj ĝenroj. Ĝi tamen havas siajn klasikaĵojn, de Karlo (Privat) kaj La verda koro (Baghy) ĝis Gerda malaperis (Piron). Ne temas pri porinfana literaturo, kie situas verkoj arte eminentaj (bedaŭrinde ne verkitaj originale en Eo), sed pri la unua aŭ dua legolibro por komencinto.

Sten Johansson jam produktis prozon kiu logas tian publikon, ekz. krimrakontojn. Per Kion ajn li proponas efektive didaktikan romaneton, kun glosoj, vortlistoj laŭ ofteco, stila distavoligo.

Temas pri aventuroj dum kongreso, aktualigita al junulara festivalo en Svedio, kun sociologiaj pli ol psikologiaj implikoj. La didaktika strukturo iom lamas. Ekzemple, unue aperas siglo KEF, sen ajna klarigo, kaj nur en (eĉ ne tuj) posta ĉapitro la tuta nomo - prefere estu la malo.

Simile, kial ĉiu E-isto gardas sian antaŭnomon en la originala lingvo (Viktor, Jan, Robert, Daniel), sed ĝuste kaj nur la italaj esperantiĝas (Kamilo, Marko, Ĝino)? Ankaŭ la malregula longeco de la ĉapitroj ne ŝajnas kongrui kun didaktikaj celoj.

Interesa estas la strebo proksimigi la leganton al la muzika E-kulturo. Tio krome kontribuas doni aŭtonoman bildon pri la E-junularo. AI la aŭtoro ili ŝajnas pli timidaj kaj introvertitaj ol mi perceptis lin (kaj min mem) en la 1970aj. Sed, same kiel la nunaj 50-jaruloj psike aĝas kiel la tiamaj 40-jaruloj, eble ankaŭ por la unua generacio la parametro ŝanĝiĝis. Ja la plej grava por la protagonisto de Kion ajn estas ludilo; en la senco de muzikilo, tamen ĉiam ludilo...

Giorgio Silfer

La plej produktema sveda Esperanto-verkisto verkis ankoraŭ unu libron. Ĉi-foje temas pri vigla rakonto en dek du ĉapitroj, kiuj temas pri okazaĵoj dum internacia Esperanta gejunulara renkontiĝo apud Stolholmo. Sed la libro temas ne nur pri la renkontiĝo. Ankaŭ okazaĵoj en la ĉirkaŭa mondo respeguliĝas en la libro.

Ĉar preskaŭ ĉiuj esperantistoj estas ne denaskaj, multaj el ili volas legi rakontojn facilajn. Tiu ĉi libro estas skribita kun kreskanta nivelo de malfacileco, tiel ke la unua ĉapitro estas la plej facila kaj la lasta estas la malplej facila. Post ĉiu ĉapitro aperas klarigoj. Kion ajn konvenas por tiu, kiu jam lernis la plej bazajn vortarojn kaj gramatikon de Esperanto.

La lingvaĵo laŭ la aŭtoro "konsistas el la praktike uzata, parolata, hodiaŭ vivanta Esperanto." La verkinto sukcesis fari tion, kion li celis. Estas grave ke parolata lingvo estu parolata, ankaŭ kiam oni skribas ĝin.

Kion ajn estas uzebla kaj por kursoj kaj por unuopuloj. Ĝi estas streĉe interesa romaneto. Ankaŭ sperta esperantisto povas legi ĝin nur por ĝui. Tamen, Kion ajn ne estas granda literaturo. Verŝajne ne eblas verki grandan literaturon kun kreskanta nivelo de malfacileco. Se oni volas grandan literaturon oni povas legi alian libron de Sten Johansson. Se oni volas facilan libron, kiu havas la intencon distri oni legu Kion ajn.

Leif Nordenstorm