La progresado de l' pilgrimanto

Ĉi tiun libron La Progresado de l' Pilgrimanto mi jam legis unuafoje kiel junulo eble 17-18-jara en la nederlanda lingvo. Mi trovis ĝin ja fascina, sed samtempe strange fremda: mi ja devenis el ortodoksa katolika medio, dum la aŭtoro de la libro, Bunyan, estis puritano; do interfrapiĝis du malsamaj mondoj.

La verko montras la pilgrimadon de iu Kristano. Survoje li multajn personojn renkontas. Temas pri persista alegorio, aventura vojaĝo sur kruda tereno, en sunprilumitaj montetoj kaj tra malhelaj valoj – el la Urbo de l' Pereo al la Ĉiela Urbo (kiel surdorse de la libro oni legas).

La nomoj de la renkontitoj jam montras, kion atendi: frue en la libro, ekzemple, tri viroj, Simpleco, Pigreco kaj Vanteco, fakte volas ankoraŭ iom dormi. Poste venas interparolo kun Formalisto kaj Hipokritulo, Malfidulo kaj Timulo ktp, je certa punkto Pordisto enlasas Kristanon en domon, kie Pieco bonvenigas lin ktp, ktp.

Kristanismo

En unu el la fruaj numeroj de mia serieto Voĉoj Kristanaj mi skribis, ke Kristanismo ne estas unu religio, sed tuta fasko da inter si parencaj religioj, kio, laŭ mi, ankoraŭ estas ĝusta konstato. En mia imago pri Kristanismo regas multe pli da optimismo kaj suno ol en tiu de la koncerna verko de John Bunyan. Tamen ĝia tradukinto Vinko Ošlak konsideras ĝin ĝuste enhave tre grava verko, ĉar en la enkonduko li tiel forte interligas ĉi tiun romanon kun la aŭtenta parolo de Dio mem, laŭ li rekte identa je la teksto de la Biblio laŭ la Protestanta Kanono. Vinko Ošlak insiste konsilas, ke oni nepre legu ĉi tiun romanon samtempe kun la cititaj lokoj en la Biblio – Bunyan ja montras en ĉi tiu vojaĝo kvazaŭ la ĝenerale homan, do iel „nian propran” vivovojon, se mi bone komprenas, kion celas Vinko Ošlak.

Nu, persone mi havas sufiĉe malsaman bildon pri Kristanismo kaj ĝia esenca mesaĝo. Mia priskribo certe pli similus la sintenon de amiko Erasmo, pli-malpli: vivu sincere kaj honeste, legu la Biblion, ĝuu la vivon, kiun Dio donacis, sed ne tro okupiĝu pri dogmaj tezoj kaj kvereloj, ĉar ili ne estas centraj.

Mian personan vivon la Biblio ja komplete ŝanĝis, kiam kiel junulo pli-malpli 18-19-jara mi ĝin unuafoje tutan tralegis. La originan romkatolikan eklezion pro tio mi forlasis, protestantismon aliĝis, fine fariĝis remonstranta pastoro. Jen kiel strangajn vojojn la Biblio povas montri al iu homo. Sed dumvoje plurajn partojn el la Biblio mi tradukis – ĉefe la ofte flanken metitajn Duakanonajn Librojn (3-volume) kaj la Novan Testamenton. Tion mi nepre ne estus farinta, se ne en la Biblio mi estus spertinta, ke Dio ankaŭ min alparolas.

Recenzista devosento

Kiam Waringhien siatempe ekverkis recenzon pri Infero de Dante, kiun tradukis lia amiko Kalocsay, li komencis per la mirplena demando, kiel eblas, ke Dante fascinas lin tiel forte, eĉ se lian mezepokan mondpercepton li – kiel nuntempa klerulo – tute ne povas akcepti: nu, Dante ja estas mirinda poeto, kies lingvaĵo mem jam tiom forte sorĉas kaj kuntiras la leganton, ke eĉ la forajn personajn sortojn renkontatajn en Infero la nuna leganto senprobleme povas digesti. Sed tian sorĉan sperton almenaŭ mi, bedaŭrinde, ne havas ĉi tie: Bunyan por mi kiel junulo jam estis fremda, sed ankoraŭ nun kiel maljunulo mi konstatas, ke li restas same fremda, tiu fora brita puritano, la pesimisto, kiu kredas je venĝanta kaj ofte minaca Dio sur sia vivovojo. Dumlegade estiĝas impreso pri religio, kies enhavon regas timo kaj kulposento ktp. Sed kie do restas la Bona Mesaĝo?

Nu, enhave mi konstatas, kiel siatempe Waringhien, ke temas ĉi tie pri malsama, ja ne tute mezepoka sed same fora, mondpercepto, kiun, bedaŭrinde, ne beligas la poezio. Mi devas konfesi, ke mi ellegis la libron pro recenzista devosento kun multe pli da peno ol siatempe kiel junulo. Kvankam ankaŭ tiutempe la Sonĝo de Skipiono de Cicerono min pli sorĉis.

Traduko laŭdinda

Koncerne la traduklaboron, mi povas ĝenerale nur laŭdi, ĉar Vinko Ošlak bone regas la lingvon.

Sed tamen tre mirigas min, ke koncerne la nomojn li faris por mi nekompreneblajn elektojn: li uzas formojn kiel Evao, Rutao, Judao, Ezrao, Esterao [!] por Eva, Rut, Juda, Ezra, Ester ktp. Ĉu influo de Ŝulco Rikardo? Specife mirigis min la formo Neĥemijo. Kialon por tio mi ne scias, krom ke Vinko Ošlak eble iom tro sklavece volas sekvi la regulon pri o-finaĵo ĉe substantivoj. Tamen propraj nomoj ja ne identas je simplaj substantivoj. Sed eĉ Egipto anstataŭ Egiptujo troviĝas, kvankam la zamenhofa traduko de la malnova testamento sufiĉe forte enradikigis tiun formon.

Entute: bona traduko de romano, kiu montras Kristanismon en puritana formo.

Gerrit Berveling