Virino ĉe la landlimo

La dramo estas nia granda problemo. Ni havas malfacilaĵojn ĉi-rilate, ĉar ĝenerale ni ne povas kiam ajn fari "veran" teatron kaj librodramo, kiu nur esccpte logas la publikon, ne estas solvo de la problemo. Grandaj dramoj, t. e. tutvesperaj, do aŭ ne aperas, aŭ se jes, kiel la bela "Sonĝe sub la pomarbo", ili kreskas el liriko aŭ havas ion komunan kun alia artospeco. Sed tio, kio estas praktika, eĉ necesa, estas la "malgranda" dramo por grupkunvenoj.

Marjorie Boulton, kiu estas unu el niaj plej multflankaj talentoj, jam frue rimarkis, ke ĝuste tiurilate estas multe por fari. Kaj por la rapida plumo de M. Boulton ne estas tempolimoj. Tiel kreiĝis la volumo "Virino ĉe la landlimo", kiu enhavas dekduon, ĝenerale teknike facile aplikeblajn drametojn parte por uzo en la kluboj (kiel ekzemple la tre komika kaj nepre efektoplena "Provludo en la klubo"), parte por eksperimenti pri drametoj sur intima scenejo; t. e. unuaktaĵoj, kiuj devas solvi similan taskon, kiel la noveloj; t. e. kapti problemojn kaj intereson en miniatura formo kun densiga forto. Inter la drametoj de Marjorie Boulton estos kelkaj, kiuj plejparte apartenas al la liriko, kiel la mildvoĉa kaj perle valora - "Ĉe l' akvo de forgeso"; majesta kanto de la eterna amo en la formo de la Orfeo-Eŭridiko-temo. Ĝi apartenas al la plej valoraj verkoj de la poetino. Sed ni trovas ankaŭ plentrafon inter la prozaĵoj. La "Vaka seĝo" tuj estigas kontakton kun la spektanto, kaj la drama streĉo fortiĝas ĝis la tragedia fino en atmosfero, kies homan kaj bonradian varmon ni enspiras kun identiĝo al la verkistina volo. Per tiu ĉi bela, cmfaza kaj perfekte komponita unuaktaĵo Marjorie Boulton kreis veran unuarangan dramon, rekomendeblan al amatoroj, pli juste amatorinoj, ĉar en la unuaktaĵo estas nur virinaj roloj - kaj ne tute facilaj.

Ankaŭ la titoldona "Virino ĉe la landlimo" (kun malpli da ĉcfrolantoj) klopodas pri simile forta efekto, sed kvankam laŭ nia opinio ĉi tie la eksteraj efektoj estas pli fortaj, la interna streĉo ne atingas la ĵus menciitan tragedion (malgraŭ tio, ke ankaŭ tiu ĉi nepre katenas la publikon).

2064 - estas okaza dramo, fantazia, en la formo de scienca fikcio kun omaĝo al la simpluloj - kun homamaj flamoj en la koro, kies servoj estas alte taksendaj: Alta morala humanisma enhavo karakterizas la "Liberiĝo"-n. Fine ni menciu el la multfaceta kolekto la "Fremduloj"-n, per kiu la aŭtorino realigas alian bezonaĵon, drameton, kathistorion por infanoj kun moralo por plenkreskuloj:

"Ho, anglaj katoj, fi ho fi! Vi volis grati la okulojn

de fratoj, bati la fremdulojn; sed en la mondo ĉiuj katoj miaŭas, ĉiuj estas fratoj."

(Ĉu vi ne emas kunmiaŭi?)

La enhave multkoloran libron kiel pioniran, ni varme rekomendas al la legantaro kaj same varme al la aktoremuloj.

Ferenc Szilágyi

Jes, mi ŝatas vidi teatraĵojn. Tiuj magiaj lumoj sub la kurtenoj, kies malsupro mistere, promese, brilas per oro kaj ruĝo; kies supro perdiĝas en mistera, promesa mallumo ... kaj la bruado de la publiko subite sekvata de silento, atendoplena, ekscita silento ...

Kaj mi ŝatas prezenti teatraĵon: mi estis, dum mia juneco, amatora aktorino. Tiu blindiga lumo, en kiu oni sin movas mergite kvazaŭ meduzoj en akvario ... Antaŭ ni, la granda nigra gapo senvizaĝa kaj multanima, kiun ni devas sorĉi; post ni, ĉirkaŭ ni, malveraĵoj, kiuj iĝas veraj por tiu nigraĵo kaj por ni mem ... Kelkhora mirakla aliiĝo, por ĝi kaj por ni ... La konfuza sento, dum oni aktoras, ke oni faras ion bonan, ion valoran ...

Sekve, mi ŝategas legi dramojn. Mense, mi fermas la okulojn: t.e., ili materie trakuras linion post linio; sed en mia menso mi ne plu vidas, jen, griz-verdan kovrilon de KOKO kaj elegantajn senerarajn presliterojn. Mi estas en teatro, mi estas jen aktorino, jen publiko; mi vivas la magion de prezentado. Dankon, kara aŭtorino, personecan dankon pri tiu ĉi donaco; kaj floran, koran dankon nome de la Movado. Vi mem akcentas, ke vi ne verkis nur pro artaj kialoj, kaj en via kolekto troviĝas arto kaj ne-arto, ĉi lasta tamen uzenda laŭ pedagogia vidpunkto, kiel vi mem sugestas. Do mi devas rapide ŝanĝi rolon je ĉiu via peco. Mi devas esti, laŭvice, postulema aŭskultanto, dum mi legas "Virino ĉe la landlimo" (pp. 9-23), "Ĉe l' akvo de forgeso" (pp. 41-54), "Vaka seĝo" (pp. 55-71) "La morto de Kabir" (pp. 99-110), "Liberiĝo" (pp. 111-126: ĉefverko!); amuzema ĉiutagulo, dum vi ŝercas per "Iluzio" (pp. 24-40), "Drasta kuracado" (pp. 83-98), "La fremduloj" (mirinde gracia!, pp. 127-140), "Observu dieton!" (pp. 155-159); kaj Esperantoinstruistino dum la aliaj skeĉoj. Mi ne povas rakonti la kanvasojn, kompreneble. Oni aĉetu la libron, oni ne ŝtelgustumu el resumo. Sed mi devas konfesi antaŭ ĉiuj, ke, jes, je la fino de "Liberiĝo" (cetere ne tro facile realigebla tragedio), mi ploris kiel infano, kaj, ke mi laŭtridis je l' unua manekeno aperanta en "Maneken-parado", rekonante ho, tre bone! -- konstantan vizitantinon de niaj kongresoj, kies nomon mi ja ne povas perfidi, sed kiu estos flustrata de ĉiu ne tro juna leganto ...

Mi devas noti ion, tamen. Mi ne scias, ĉu blindigas min iu rasismo en mala senco: malpli belaj mi trovis la pecojn, kiuj pritraktas okazaĵojn en nia movado -- kaj tion mi sentas legante ne nur tiun ĉi libron. Kiam romano, komedio, poezio temas pri Esperantaĵoj, ŝajnas al mi, ke ĝia valoro tuj defalas, Ĝi iĝas mallarĝa afero de ankoraŭ eta grupo: interna, faka, limigita afero. Poezio, vigleco, eĉ komiko perdiĝas. La aŭtoro ne parolas, kiel artisto devus, por ĉiuj. Jen kial niaj plej seriozaj, elstaraj verkoj ne tuŝas Esperanton; jen kial mi amuziĝis ĝis kunrido elkora, kunŝerco, nu, iom maliceta (kiun bedaŭrinde iu kredis moko) je legado de "Mistero Minora", kaj volus ĝin traduki italen, por ke multaj, ekster Esperantujo, ĝuu, scivolu, ridu kaj estu fine priridataj de nia verva Szilágyi. Mi rediras: tiajn verkojn ni bezonas, homar-validajn, estu ili arta, alta kreaĵo kiel "Ĉe l' akvo de l' forgeso" aŭ "Liberiĝo", kaj kiel "Eroj" aŭ "Kontralte" (se oni deprenas el ili la Esperantaĵojn) -- aŭ distra verko kiel "Mistero Minora" aŭ unu Ŝvarca novelo.

Nun batu min, fervoraj Esperantistoj. Mi ĝin diris!

Clelia Conterno Guglielminetti