Vivo de Prometeo

Komence iom pri la aŭtoro, kiu meritas pli vastan diskonigon.  Boris Vladimiroviĉ Tokarev [borís vladímiroviĉ tókarev] (1927—1994), rusiano kaj sovetiano, doktoro pri kemio, esperantistiĝis en 1957 lige kun la fama 6a Tutmonda Festivalo de Junularo kaj Studentaro, kiu ludis gravan rolon en la renaskiĝo de la landa movado.  Li estis profunda konanto de Esperanto-literaturo, pri kiu li multe prelegis. Li instruis Esperanton, precipe inter blinduloj, kaj estis unu el la respondeculoj pri la instruado de Esperanto.

Boris Tokarev partoprenis multegajn Esperanto-tendarojn kaj aliajn aranĝojn kaj ĉiam grave kontribuis al iliaj programoj. Li estis homo honesta, senkompromisa kaj kuraĝa. En 1982 dum la konferenco de ASE (Asocio de Sovetiaj Esperantistoj) li publike oponis reelekton de la fifama Anatolij Berjoza al la posteno de respondeca sekretario de ASE.  La ribeliĝintaj esperantistoj per plimulto voĉdonis subtene al Tokarev malgraŭ forta premo de la oficialuloj.  Tio estis unika (kaj nekredebla) okazo en la totalisma lando, kiam ne estis elektita en la estraron kandidato antaŭkonfirmita en la Centra Komitato de la Komunista Partio de Sovetio.

Boris Tokarev sukcesis kolekti grandan kaj valoregan Esperanto-bibliotekon, kiu, post lia forpaso, transiris al la Biblioteko de fremdlingva literaturo.  Cetere, lian trofruan morton akcelis veneniĝo, kiun li suferis pro eksplodo en la laborejo.

Boris Tokarev multe verkis sed sukcesis publikigi nur kelkajn samizdatajn („subterajn”) broŝurojn beletrajn kaj instru-metodikajn.  Sub pseŭdonimo B[onifatij] Tornado li publikigis en gazetoj originalajn kaj tradukitajn poeziaĵojn.  Nur nun aperis liaj grandaj verkoj:  la romano „Ardes” kaj la vers-epopeo „Vivo de Prometeo”.

Nacilingvaj epopeoj kutime asociiĝas kun io arkaika, peza kaj ne tro alloga por la nuna leganto.  Ne tia estas nia unua (?) Esperanta epopeo.  Malgraŭ sia grandiozeco (ĉirkaŭ 10 mil versoj!), ĝi estas verkita per kristale puraj ritmo (kvarpieda trokeo) kaj rimoj kaj legiĝas ege facile.

La legendo pri la titano Prometeo ja estas konata.  Laŭ la greka mito, li ŝtelis la fajron de la dioj kaj transdonis ĝin al la homoj.  Pro tio la koleriĝinta ĉefa dio Zeŭso katenis lin al roko, kaj aglo ĉiam bekadis lian hepaton.

En la epopeo de B. Tornado temas ne pri titano sed pri homo kun la nomo Peo, kiu komence konservis la fajron, ekestintan pro trafo de fulmo al arbo. La fajro estis komenco de la grava progreso de la homaro, al kiu grave kontribuis la epopea Peo: invento de pafarko, ĉasado de bestoj, muldado de feraj instrumentoj kaj armiloj, kuirado de manĝaĵoj, konstruado, bestbredado, terkulturo, invento de skribosignoj kaj elementa matematiko, ktp.

La epopeon ilustras multaj etaj desegnaĵoj pri bestoj. Aldone estas presitaj ses fabloj pri bestoj, kiuj simbolas certajn agojn kaj karakterojn de homoj.

Boris Kolker

Kiel konate, en la klasika mitologio Prometeo estas la genio de la fajro, iniciatinto de la civilizacio. Li formis la homon el surtera argilo kaj kiel animon donis al li la fajron ŝtelitan el la ĉielo.

La aŭtoro de ĉi tiu epopeo de la homaro atribuas lian nomon al la homo kiu, por sin defendi de malvarmo, komence povis kalkuli sole je fajro el trunko hazarde ekbrulanta pro trafo de fulmo, ne ŝtelita, sed falinta el la ĉielo kaj kun ekstrema zorgo konservata. Tiam la simbola figuro Peo malkovras ke ne necesas atendi la naturan ekeston de fajro, sed ke per interfrotado de du silikpecoj eblas ĝin estigi, kie kaj kiam konvene, kaj ankaŭ ĝin regi. Tiel komenciĝas la progreso de la homaro, ekzemple pro la eblo pli longe teni manĝebla la nutraĵon, eliminante la neceson eliri por akiri freŝan ĉasaĵon ĉiufoje kiam malsato premas. Same, la fajro hardas lignon, kiu tiel taŭgas por fabriki ĉasilojn kaj armilojn, pli rapide ol per polurado de ŝtono. La ŝparitan tempon la homo nun povas uzi por plua pensado, inventado de utilaĵoj, kiel ekzemple la rado, ekestinta el ruliĝanta trunko, pafarko kaj muzik-instrumento el streĉita kordo, kaj eĉ por arta kreado. Li ankaŭ ne plu bezonas konstante forvagi, sekvante migrantajn bestojn, kaj lernas kultivi la grundon kaj malsovaĝigi bestojn, produktante surloke kion li antaŭe hazarde kaj nur pene trovis. Li ankaŭ komprenas ke per la formado de pli kaj pli ampleksaj grupiĝoj -- familioj kaj klanoj -- li pli bone povas sin protekti kontraŭ la hazardoj de la medio kaj de la agresemo de siaj kunhomoj.

Evidente Peo simbolas la pioniron, la homon kiu en multaj sinsekvaj generacioj portas sian kontribuon al la progreso.

Ĉio tio estas rakontita versforme, kiel decas al epopeo, tamen ne per klasika aleksandro aŭ deksilabo, sed per sepsilabaj rimitaj versoj, facile fluantaj kvazaŭ prozo. Multaj mikroilustraĵoj de bestoj, krom la surkovrila ŝtonepokulo, ornamas ĉi tiun legindan verkon.

Leopoldo Knoedt