|
Vortkonsisto, vortfarado, vortanalizo, vortordo
|
|
Klara superrigardo pri areo malklara |  |
Supozeble nur nemultaj esperantistoj konscias, kiam ili formas vortojn, ke tiom da komplikaj reguloj rolas latente sub la surfaco! Kiu suspektus, ekzemple, ke la ordinara finaĵo "-a" povas esprimi pli ol dek malsimilajn rilatojn? Tuj altrudas sin komparo kun Sinjoro Jourdain [Ĵurden'] el la komedio de la franco Molière, kiu malkovris kun granda miro, ke, parolante, li formas vokalojn kaj konsonantojn.
Ekde la unua paĝo la aŭtoro emfazas, ke oni distingu inter la praktika kaj la teoria gramatikoj: la unua estas nemalhavebla gvidilo por uzi la lingvon, dum la dua proponas sciencan analizon de ties strukturo. La leganto, avertite, ke la verko apartenas al tiu dua aspekto de la gramatiko, aŭtomate pensas pri PAG ("Plena Analiza Gramatiko"), legas scivole, por kompari la ĉapitrojn pri la koncernaj temoj, kaj alvenas al la konstato, ke André Cherpillod inventaris kun severaj precizeco kaj koncizeco multajn esprimeblojn de la Esperantaj vortelementoj; principojn, kiuj regas la vortfaradon kaj la tiel nomatan liberan vortordon.
Persone mi aparte ŝatas la tre klaran demonstradon de la gramatika karaktero de la radikoj per ne malpli ol ok pruvoj, ilustritaj de trafaj kaj abundaj ekzemploj; klarigon de strangaĵoj en zamenhofaj vortkonstruoj per influo de lingvoj konataj de Zamenhof.
Ne kongrue kun mia propra prefero, la aŭtoro adoptas, fronte al ne malmultaj eraraj kunmetaĵoj, sankciitaj de la tradicio kaj de (por iuj sankta) "bona lingvouzo", la sintenon akcepti tiujn ĉi kiel neŝanĝeblajn faktojn. Feliĉe, li kelkfoje avertas la leganton, ke tiaj formoj ne estas imitindaj.
La lasta ĉapitro temas pri la vortordo. Ĉi tie la aŭtoro forlasas la terenon de la teoria gramatiko kaj montras per trafaj ekzemploj, en kiuj okazoj la vortordo ne estas libera, sed, kontraŭe, determinas la sencon de la frazo.
Ĉiu esperantisto, kiu deziras pli detale ekscii pri la strukturo de la vortfarado kaj samtempe ekhavi klaran superrigardon pri ĝi, certe trovos ĉi tie bonvenan gvidilon.