La Asocio

La diligenta historiisto Ziko van Dijk liveris plian kompilaĵon el la arkivoj de UEA. La Asocio estas tre diversspeca kolekto da artikoloj pri la interna vivo de la organizaĵo dum ĝiaj unuaj cent jaroj. Ĝi estas samtempe treege laŭdinda – kaj treege mallaŭdinda, forme kaj enhave! La formo estas tre profesie konceptita: fontoindikoj (sed ne pli) en piednotoj, listo de mallongigoj, nomindekso, eĉ superteksta ĉiupaĝa titoleto en griza kursivo. Vere estis plezuro vidi tion, sed malplezuro estis multaj lingvaj kaj kompostaj fuŝetoj; mi nombris entute 181, kies graveco etendiĝas de diskuteblaj vortelektoj kaj forgesitaj citiloj, tra manko de la vorto „ne”, ĝis tutaj linioj enŝoviĝintaj el Dio scias kie.

Parto de la mislingvaĵoj eĥas arkaismojn kaj erarojn en la fontotekstoj; ekzemple, la lingvaĵo de Eduard Stettler estis tiel erarplena, ke oni prefere ne citu lin rekte. La uzo de absolutaj sinonimoj, eĉ ene de la sama artikolo (ekzemple, cifereca kaj diĝita, alelekti kaj koopti), donas konfuzan impreson. En la treege utila artikolo „Historio de la historio de Esperanto” Ziko recenzas 23 verkojn. Li plurloke prave riproĉas aŭtoron, kiu ne sufiĉe interpretas la fontojn, sed kion oni do pensu vidante, ke li mem eĉ ne tradukas anglalingvajn citaĵojn? Ankaŭ la kutimo referenci al homoj per ilia nacia deveno, kie ripeto de la nomo estus troa, ofte ne bone funkcias.

Krom la menciitan recenzaron, la libro enhavas solidan raporton pri la historio de Biblioteko Hector Hodler, kaj Kiel nin organizi?, resumon pri la evoluo de la UEA-statutoj. En ĝi iom ĝenis min la oftaj komparoj inter UEA-strukturo kaj ŝtata reĝimo. UEA ne estas ŝtato; multe pli interese estus kompari ĝin kun aliaj civitanaj internaciaj organizaĵoj kaj kun la ĝenerala asocia vivo de la landoj, kie ĝi havis sidejon (do tiurilate estas bonvena la iom ampleksa klarigo pri nederlanda asocia juro). Fine estas dek pli leĝeraj artikoloj pri unuopaj jaroj. Kelkaj el tiuj (almenaŭ 1942 kaj 1955) estas iom tro bagatelaj por inkluzivi en libron, sed tiu pri 1959 kredeble estas la plej bona peco verkita de Ziko ĝis nun.

Ĉu historiisto devas esti neŭtrala? Tio nemulte gravas, se la leganto konas la pozicion de la historiisto, tiel ke oni povas reĝustigi la interpretojn laŭ siaj propraj vidpunktoj. Ziko siatempe esprimis admiron pri la germana socialdemokrata ekskanceliero Helmut Schmidt kaj pri ties persona amiko, la usona eksministro pri eksteraj aferoj Henry Kissinger. Tio estas rimarkinda en si mem; inter samgeneraciaj, samlandaj kaj similrangaj famaj politikistoj la plimulto de esperantistoj verŝajne preferus respektive Willy Brandt kaj Adlai Stevenson. Sed eĉ pli, mi suspektas ke la nuanco inter Brandt kaj Schmidt pli gravas por Ziko ol, ekzemple, la diferenco inter Stalin kaj Gorbaĉov! Lia koncepto pri „vasteco de pensado” sur paĝo 80 povus esti indiko de tio.

Estas Schmidt, kiu diris ke „homoj, kiuj havas viziojn, devus konsulti kuraciston”, kaj se Ziko subtenas tiun vidpunkton, oni komprenas lian megalofobion (la tendencon bagateligi ĉion, precipe la atingojn de aliaj; kontraste megalomanio estas la tendenco grandiozigi ĉion, precipe sin mem). La megalofobio estas bridita kaj pozitive funkcias en 1959: Fighiera en Varsovio, kiu priskribas la preparadon de la Zamenhof-jubilea Universala Kongreso. Ziko klare komprenigas, kiuj estas liaj herooj kaj malherooj, sed la herooj ne estas superhome perfektaj, kaj la malherooj ne estas demonoj. Eĉ la ĉefa malheroo Gian Carlo Fighiera – kiu iris naivega al Varsovio kaj revenis paranoja – estas priskribita kiel diligenta kaj kapabla Konstanta Kongresa Sekretario. Megalofobio en Esperantujo kutime signifas ankaŭ Lapenna-fobion, kaj aliloke en la libro Ziko tion montras abunde; sed en ĉi tiu artikolo Ivo Lapenna estas la plej pozitiva rolanto.

Estas Lapenna, kiu diris (en la UK-inaŭguro 1962), ke „eble ni atingos eĉ la finan venkon jam en ĉi tiu generacio”. Oni devas miri, kial Ziko ne mencias tiun evidentan (por nia tempo) mistakson en 1966: Propono al UN (kun la subtitolo Kial Lapenna ne fariĝis heroo de Nov-Jorko). La megalofobio ĉi tie estas senbrida, kio praktike senvalorigas la artikolon. Ekzemple ĝi komence parolas pri „magraj rezultoj” de la Unesko-rezolucio de 1954, kio mildadire estas iom aŭdaca resumo de ĉapitro 22.3.5 de Esperanto en Perspektivo. Karakterize, ankaŭ ne estas menciita la „Skandinavia propono” al Unesko en 1966, pri esploro de la bezono de internacia lingvo; se ĝi estus renovigita en 1968, la propono al UN povus esti decide influita. Entute do, Ziko ne nur maljuste riproĉas Lapenna pri aferoj fakte laŭdindaj, li ankaŭ preterlasas la plej gravajn faktojn kaj sekve plene maltrafas tiujn efektivajn mispaŝojn de Lapenna kaj de UEA kiel tuto, el kiuj nuntempa aktivulo eventuale povus ion lerni.

Resume, la libro estas havindega por ĉiu, kiu interesiĝas pri UEA kaj ĝia historio, kvankam nepras kritike legi ĝin. Sed tio ja rekomendindas pri historiaj studoj entute.

Jens S. Larsen

En sia pasint-jara libro pri UEA (Utila Estas Aliĝo) Ulrich Lins skribis enkonduke:

Plena analizo de la historio de UEA restas tasko farota,

kaj aldonis, ke per sia libro li volas “stimuli al pliaj esploroj” (p. 7).

Pied-note li referencis “kompletige” al Lingvo kaj popolo (2006) de Tonkin, sed ne al la sam-jara disertacio de Marcus Sikosek (la knaba nomo de la nuna Ziko van Dijk). Certe nek ĉi epizodeska disertacio nek la recenzata La Asocio estas la “plena analizo” kiun celis Lins.

La libro rezultas el fosadoj de la aŭtoro plenumitaj inter 2003 kaj 2005 en la roterdama sidejo de UEA.

La verko konsistas el du partoj: en la komenca troviĝas iom larĝa prezento de la historio de Biblioteko Hodler (kvankam sen esencaj novaĵoj), analizo de la divers-epokaj statutoj de UEA (ĉapitro aparte teda) kaj (historiografia?) prezento de la ĉefaj Esperanto-historioj (ĉapitro sen rekta rilato al UEA). Ĉi lastan ĉapitron karakterizas granda supraĵeco. Por ekzemplo Dijk riproĉas al Korĵenkov (p. 135):

…Korĵenkov misuzas la piednotojn por aldonaj informetoj kaj komentoj, kiujn li ial ne volis meti en la kutiman [kurantan? — R.H.] tekston

kaj riproĉas la ruson pro ties ne-uzo de la sikoseka kongres-fabelaro Sed homoj kun homoj…

La duan parton de la mikspoto konsistigas deko da epizodoj el la historio de UEA. Pluraj restas sen baza informa valoro. Io mirigas ĉe historiisto (aŭ ĉu Sikosek-van Dijk tamen estas nura movadulo?): lia vitriola sinteno al Ivo Lapenna kiu havas nenion komunan kun la sobro de Lins. Ĝi sentiĝas aparte akre en la fina ĉapitro subtitolita “Kial Lapenna ne fariĝis heroo de Novjorko”. Temas pri la subskribo-kampanjo de la jaroj 1966 k.s. kiu mobilizis la tiaman membraron de UEA kaj donis okazon por vasta informado pri Esperanto. La demandon pri la intenco de Lapenna van Dijk respondas per diro de Victor Sadler (kvazaŭ el ĝi li ricevus revelacion): “Private Lapenna diris al Sadler ke li lanĉis la kampanjon por havi temon por kontakti la publikon, kaj por doni al la esperantistoj ion, pri kio ili povas okupiĝi.” (p. 287) Ĉu io nova por Dijk naskita en 1973 kaj 14-jara kiam Lapenna mortis? Al siaj spekulativoj li tiel mem fortiras ĉian bazon.

Por distri kiun li rakontas la historion pri laŭdire geja kongres-sekretario Nicolaison kaj ties eksigo el la ofico? Tiaĵoj impresas jam neniun.

Historion de UEA aŭ almenaŭ gravajn brikojn por ties konstruo mi imagas alia. Ĝis nun ni apenaŭ ion scias pri gvidaj figuroj en la prezidanta ofico, por ekzemplo: Bolingbroke Mudie, Canuto, Liniger (kiu konas la nomon?), Malmgren, Stettler, Yagi k. a. Ĉu ili direktis la agadon, donis impulsojn aŭ estis nuraj figuroj galionaj? Kian redaktan politikon por la UEA-revuo havis Auld, Ertl, Fettes, Goldsmith, Hodler, Jakob, Marček, Milojević, Privat, Sadler, Zacho? Kio pri la Belartaj Konkursoj kaj ties efektiva rolo en la literatur-historio de Esperanto? Kio pri la Internaciaj Someraj (poste Kongresaj) Universitatoj kaj ties kontribuo al la utiligo de Esperanto por scienca laboro? Kio pri la labor-planoj de UEA, ilia efektivigo, fiasko aŭ sukceso? Kio pri la eldonaĵoj de UEA dum tuta jar-cento (kial mankas bibliografio?)? Pri ĉio ĉi silentas same Sikosek kiel van Dijk. Li ja allasas, ke la epizodoj en la dua parto de la libro estas “iom pli ĵurnalisme verkitaj” (p. 289). Nu, sed kia ĵurnalismo?

Bilanco: eĉ la Esperanta Civito devos agnoski, ke UEA kaj ties historio estas pli interesaj ol ĉi tirkest-vakiga artikolaro apenaŭ atento-kapta.

Reinhard Haupenthal

12 legindajn skizojn kaj studojn prezentas al ni la germana esperantisto Ziko van Dijk, loĝanta en Nederlando, kiu ekde 2003 esploradis la arkivojn de Biblioteko Hector Hodler (BHH) de UEA en la Centra Oficejo en Roterdamo. Dum tiu tempo li ne nur plenumis sian oficialan taskon, kiu konsistis en la verkado de raporto pri la stato kaj eblaj scenaroj por la estonteco de la kolekto. En sia privata tempo van Dijk (ankaǔ konata kiel Marcus Sikosek) pretigis sian disertacion (Die Neutrale Sprache, 2006) kaj faris abundajn notojn, el kiuj estiĝis ĉi tiu libro, kiu konsistas el pli kaj malpli longaj kontribuaĵoj, kiuj traktas diversajn epizodojn de la historio de Universala Esperanto-Asocio. La historio de BHH, kiu konsistigis lian raporton, aperas do nun feliĉe ankaǔ en ĉi tiu libro. Detale traktata en tiu raporto estas la svisa, svisa-brita kaj nederlanda periodo de BHH ĝis 2006. Relative multan atenton ricevas statutaj, teknikaj kaj financaj cirkonstancoj, kio faras la legadon iom teda. En aparta ĉapitro estas traktata ankaǔ „la kazo Jakob“, kiu evidente fariĝis unu el la ŝatataj objektoj de van Dijk, kiun eblas utiligi (eble ankaǔ misuzi) por kulpigi konkretan personon pro plej diversaj misoj en UEA. Kiel konkludon pri la stato de BHH, kiu daǔre sub malfacilaj kondiĉoj nun troviĝas en la iama Salono Zamenhof en la domo ĉe strato Nieuwe Binnenweg 176, Rotedamo, van Dijk skribis: „Sen scii ĉu la Asocio decidos teni la bibliotekon aǔ ĉu la nuna konstruaĵo daǔre eltenos la paper-amasojn…, la foje esprimita ideo, ke UEA povus fordoni sian bibliotekon al ekstermovada instanco, montriĝis nerealigebla. Konversacioj montris ke, eĉ se tiuj instancoj havus interesiĝon, ili ne povus transpreni la kolekton de UEA en senchava maniero. Ankaǔ por UEA mem estus neoportune fordoni sian laborinstrumenton, des pli pro tio, ke la Asocio estas ankaǔ eldonanto kaj libroservo.“ Tamen, kiel opinias la verkanto de ĉi-recenzo, se BHH ne povas profesiece funkcii kiel ekzemple Sammlung Plansprachen en Vieno, estas dubinde ĉu havas sencon pluentreteni la bibliotekon kiel ĝis nun. Ĉi tiu komplete izolita BHH, kies uzado eblas nur surloke en interkonsento kun la estroj de UEA, troviĝas en eĉ pli malbona situacio ol ekzemple CDELI en La Chaŭ-de-Fonds, kies arkivaĵoj tamen estas almenau parte atingeblaj sine de regiona biblioteka elektronika reto.
Kiel en la kazo de la UEA-rezolucioj, ankaǔ la historiaj statutoj de UEA ne ludas grandan rolon en la kolektiva konscio de la esperantistoj aǔ de la membroj, kiel van Dijk prave lamentas. Komentita eldono ne ekzistas, kaj ankaǔ la ĉirilata ĝenerala historiografio estas iom magra. Pro tio van Dijk decidis kompili komencan superrigardon pri la evoluo de la UEA-statutoj. En la jaroj 1908, 1920 kaj 1934 aperis novaj statutoj. Al la fenomeno, kiu kaǔzis ke en 1936 la plimulto de la alligitaj naciaj organizoj rezignis pri la lojaleco al la ĝeneva UEA, kiu postrestis kun ducento da anoj, kaj kolektive transiris al la nova IEL, en kiu kolektiĝis sesmil membroj, necesus foje doni pli da atento. Laǔ la nuna statuto UEA estas organizo fondita en 1947 kiel kunfandiĝo de du pli fruaj organizoj: de UEA de la 28a de aprilo 1908 kaj de Internacia Esperanto-Ligo (IEL) en 1936. La statuto de 1947 bazigis sur la koncepto de IEL. Kio en 1947 do okazis inter UEA kaj IEL estas kutime konsiderata kiel reunuiĝo, kuniĝo, kunfandiĝo. Laǔ Giorgio Silfer (Literatura Foiro, n-ro 230/2007, p. p. 293) IEL, fondita en 1936, en 1947 simple ŝanĝis nomon: tiam pli ol kunfandiĝo temis pri ensorbo. Estas demando de terminologio. Sub la tiamaj cirkonstancoj, la malnova kaj tre malforta UEA ne havis alian opcion ol ensorbiĝi, aǔ perei memstare. Poste precipe Lapenna kaj post li Tonkin enmiksiĝis en la statutaj diskutoj. La ‚statuta historio’ de UEA restas do ankoraǔ skribenda, eble fare de interesata juristo en kunlaboro kun kompetenta historiisto, ĉar la studeto de van Dijk povis resti nur rudimento.
Tre necesa temo ja estas ankaǔ la analizo de la historio de la historiografio de la Esperanto-Movado. Kelkajn objektivajn obstaklojn, kiuj malhelpas seriozan profesinivelan historiografian laboron, van Dijk mencias en la koncerna kontribuo pri tiu temo. Kiel van Dijk montras laǔ multnombraj ekzemploj de personoj, kiuj provis verki aǔ verkis pri la historio de la Esperanto-movado, ĉi tiuj kontribuoj estis ofte subjektivaj. Ekzemple de Beaufront (1903/4) ŝovis sian personon en la centron de la atento, Couturat kaj Leau (1907) iom moketis pri la ‚sanktaj’ dokumentoj de la esperantistoj, aǔtoroj kiel Zakrzewski (1911(13) verkis kun propaganda intenco, la diplomato Privat (1923/27) estis tro idealisma aǔ romantika kaj evitis fari kritikon aǔ eĉ riproĉojn. Drezen (1931) analizis ĉion tra la okulvitroj de marksisto-komunisto, kiu ne ŝatis la burĝaĵojn en la movado. La lernolibro de J.R.G. Isbrücker (1932) estas laǔ van Dijk duba kvalifiko, sed plibonigita fare de Støp-Bowitz (1948) en nova eldono. La redaktoroj de la Enciklopedio de Esperanto (1934), kiun van Dijk laǔdegas kiel „grandiozan monumenton por la kapablo de la movado“, sen kritiki ĝiajn gigantajn fuŝojn, distordojn kaj prisilentojn kaj sen malkaŝi ĝian almenaǔ sublimale antisemitisman karakteron, jes, prave, kripligis la fontojn. Negative taksata estas ankaǔ la verkaĵo de Hans Jakob (1958), prilaborita de Mark Fettes, kiu laǔ van Dijk savis la tekston sub la titolo „Servisto d’l ideo. 50 jaroj ĉe UEA 1908-1958“. Ankaǔ la Historia Skizo de Waringhien (1959) ŝajnas al van Dijk tro subjektiva, kaj la volumoj de Courtinat (1964-68), kiun van Dijk taksas komplete nekompetenta aǔtoro, ĉar li ne kapablis respekti bazajn regulojn de scienca kunlaborado, „estas la plej trista kazo de plagiato en la historio de la historio de Esperanto“. Ankaǔ en la kazo de la recenzado de la libro Esperanto en perspektivo (1974) van Dijk ne tro ŝatas kion skribis Lapenna kaj principe laǔdas kion aǔtoris Lins, kvankam „foje, eble ne ĉiu leganto emas sekvi la interpretojn de Lins“. Ke la Gvidlibro por supera ekzameno (1979) de Pechan, kiu aperis en komunisma Hungario, ne povis esti tio kion la movado vere bezonis (aǔ bezonus) kiel objektivan gvidlibron, ne necesas aparte substreki. Oni ne forgesu en kiu epoko oni troviĝis en la 1970aj jaroj. La movado svarmis de pli malpli blindaj komunistoj, kaj oriente kaj okcidente. La verko de la sociologo Forster (1982), The Esperanto Movement, estis laǔ van Dijk la „lumturo por postaj esploristoj“ kaj „eble la unua, kiu tiel serioze kaj science aliris la temon kaj respondece uzis siajn fontojn.“ Laǔ van Dijk Auld (1988) en sia La fenomeno Esperanto „kreskigas certan negativismon kaj amaran sintenon ĉe la leganto“. Draŝa kritiko trafas fine de la revuado tra la historio de la historio de la Esperanto-movado la libron Historio de Esperanto de Korĵenkov (2005), al kiu van Dijk, prave, riproĉas interalie facilaniman traktadon de fontindikoj kaj fremdaj eldiroj. Aliflanke, la kritiko pri piednotoj neniel estas pravigebla: Unue Korĵenkov ne misuzis „piednotojn por aldonaj informetoj kaj komentoj, kiujn li ial ne volis meti en la kutiman tekston.“ Estu la plene suverena decido de aǔtoro, kion meti en la kutima teksto kaj kion en piednotoj – tio ofte estas malfacila decido kaj bezonas la kapablon mezuri. Ĝuste la piednotoj estas ofte la plej interesa parto de la libroj de Korĵenkov. Due, koncerne alian rirpoĉon, en piednoto 16 de la ĉapitro pri la franca periodo, p. 112, Korĵenkov ja utiligis la libron ‚Sed homoj kun homoj’ de Sikosek (kiu cetere estas lia plej malbona libro). Plej malfrue en ĉi tiu ĉapitro van Dijk malkaŝis kia orgojla ulo li estas, kiuj eble tamen ne ĉiam trafe kapablas taksi la aferojn. Sed ĉe junaj ambiciaj verkistoj, kiuj ĝuas neatenditan sukceson, tiu sento estas tute normala.
Sekvas aro de mallongaj artikoloj, kiujn van Dijk karakterizas pli ĵurnalisme verkitaj: pri Centraj oficejoj de UEA en Ĝenevo, pri esperantistaj respondkuponoj en la 20-30aj jaroj, pri la protestoj de ĉeĥoj rilate al la utiligo de germanaj nomoj en la Jarlibro de UEA kaj la reago de germanoj (1930), pri la plendoj de la Brita Asocio kontraǔ la engaĝiĝo de Edmond Privat en la hindia naciliberiga kunteksto (1932), pri la legendeca afrika ŝipkaravano al Afriko kadre de la 27a UK en Romo en 1935, pri la resendita poŝtkarto, kiu estis adresita al Bastien en okupita Francio, al IEL en Britio (1942), pri la kritiko de Stuttard kontraǔ la laǔdire malbona laboro de la „samseksamanto“ Nicolaisen kiel Kongresa Sekretario (1951) kaj pri la konfliktetoj ĉirkaǔ John Rapely en Heronsgate (1955). Entute ĉio ĝuindaj epizodoj apenaǔ konataj ĝis nun. Longa studo estas dediĉita al la historio „Fighiera en Varsovio“ (1959) kun provo rekonstrui la tiamajn internajn problemojn, kiujn la Konstanta Kongresa Sekretario el Italio frontis, kiam li kunpuŝiĝis kun la politika realeco de tiama Pollando kaj spertis ne nur financajn, organizajn kaj teknikajn obstaklojn, sed konstatis ankaǔ tendencojn de antisemitismo (aǔ almenaǔ kontraǔjudeco), laǔ eldiroj de Dratwer. Ke la libro finiĝas per artikolo pri la fiaskinta „Propono pri amasapogo“ de Lapenna ĉe UN en 1966, eble staras simbole por la ĝenerala malsukeso de Esperanto, kiu ĝis nun vane atendas sian adopton ĉe Unuiĝintaj Nacioj aǔ en la unuopaj membroŝtatoj.
Kvankam liaj rakontoj kelkfoje restas (neeviteble) iom tro skizaj kaj supraĵaj, van Dijk lerte kombinas malfacilajn historiajn momentojn de la Asocio kun la ĝenroj de la skandalhistoriografio kaj distra amuzliteraturo surbaze de diversaj fontoj (kaj pere de ekspluato de diversaj privataj korespondaĵoj, kio estas kelkfoje iom tikla praktiko). Ĉi tiu specifa „ĝenro“, tipa por la aǔtoro, kiu pruvis sian talenton jam pere de la klopodo senlegendigo la historion de la Esperanto-movado, faras liajn librojn allogaj kaj, ĉefe, vekas interesiĝon pri la fora kaj polva historio. El laǔŝajne banalaj incidentoj kaj detaloj van Dijk kapablas konstrui, surbaze de historiaj faktoj, iom amuzajn rakontojn (kiuj por certaj koncernitoj eble ne estas tiom amuzaj). Bona tipografio, malbonkvalitaj fotoj, ne tro belaspekta kovrilo, sufiĉa bindokvalito (broŝurado).

anonima

Libera Folio: Nun aperis via historia verko pri UEA, La Asocio. Ĉu ĝi estas la traduko de via germanlingva disertaĵo?

Ziko van Dijk: Ne, kvankam ankaŭ ĝi rilatas al la historio de UEA. Ĉe mi kolektiĝis kelkaj artikoloj kiuj estis tro longaj por Esperanto-revuo, kaj tro mallongaj por propra eldono. Tial mi kunmetis ilin en unu volumon.

Ŝajne temas unuflanke pri studoj, kaj aliflanke pri epizodoj?

- La unuaj tri kontribuoj estas fakte historioj pri temoj, de la komenco ĝis la fino. Ekzemple pri la historio de Biblioteko Hector Hodler. La aliaj pritraktas unuopajn eventojn aŭ malgrandajn temojn, kiel la problemojn de Gian Carlo Fighiera en Varsovio 1959.

La unua jubilea kongreso en Pollando... kio malhelpis al la konstanta kongresa sekretario tiam?

- Fighiera raportis en siaj leteroj pri antisemitismo, ŝtatsekuro, klika ekonomio kaj entute malrespekto de la kongresa regularo. UEA devis okazigi krizan konferencon en Londono, kaj vicprezidanto Holmes vojaĝis al Varsovio por enketi.

Ĉu ĉiuj eroj estas tiel krimrakontaj?

- Nu, pli strukturhistoria estas la historio pri la statutoj de UEA. Danke al sistemeca pritraktado nun eblas superrigardi, kian longan vojon la Asocio iris por atingi fine la nunan staton. Kaj oni komprenas, kial reformo de la nuna statuto estus tre malfacila.

Ĉu la moŝtoj de UEA ne kontraŭis la publikigon de tia verko, kiu montras sekretojn kaj fuŝojn el pasintaj tempoj?

- La celo de la verko ne estas ridindigi, sed prezenti kazojn el kiuj la Asocio lernis. Kutime la estroj ja reagis konvene al la multflankaj defioj. Cetere, UEA-estraranoj kaj direktoro Osmo Buller ofte subtenis mian laboron kaj montris multe da interesiĝo. Ili eksciis pri flankoj de prauloj, kiujn ili ne konis antaŭe. Kaj la eroj de La Asocio ja finiĝas je la jaro 1966...

Vi aludas la aŭdiencon ĉe Unuiĝintaj Nacioj, kiam Ivo Lapenna "ne fariĝis heroo de Novjorko", kiel vi skribis.

- Tiu oktobro 1966 kun la "Propono al UN" vere estis strangaĵo, kaj Humphrey Tonkin kaj karmemora Lee Chong-Yeong en 2003 ne povis kompreni, kial Lapenna entreprenis tian kampanjon sen perspektivo pri sukceso. Danke al arkivaj dokumentoj nun venis iom da lumo en la aferon: la rifuzo de UN meti la UEA-proponon pri Esperanto en la tagordo, ne estis tiel skandala kiel Lapenna asertadis poste.

La Asocio ŝtopas provizore breĉon kaj kontentigos jam multe da scivolemo. Sed kiel statas pri via ĉefverko, Die neutrale Sprache? Ĉu via disertataĵo iam aperos en Esperanto?

- Iam ĝi certe aperos, mi povas jam nun diri. Sed kiam... mi kutime ŝercas ke lerni la germanan pli rapidas ol atendi.

Redakcio Libera folio

Mi legis La Asocio. Skizoj kaj studoj pri la historio de UEA de Ziko van Dijk. Tio estas, mi legis 198 paĝojn el la entute 546 paĝoj. La unua parto temas pri la biblioteko de UEA. Legi tion estis tre interesa por mi, ĉar la biblioteko de UEA estis komence kreita de Hector Hodler en Ĝenevo (mia urbo). La dua parto estas historia superrigardo de UEA mem, t.e. la svisa periodo (1908-1934), la skismo post la Stokholma UK en 1934, la kunfando kun la Internacia Esperanto Ligo (IEL) en 1947 (oficejo en Britujo), la roterdama periodo (1955 ĝis nun). La aŭtoro pridiskutas multe la statutojn de UEA. Ŝajnas, ke la ĉefa diskutado estis la rilato kun la landaj asocioj, kaj iliaj pezo en la komitato kaj la estraro de UEA. Nuntempe, UEA estas pli malpli federacio de landaj asocioj.

Kriketo (Svislando)