UEA en konscio de esperantistoj

Miakomprene, unu el la temoj, kiuj nepre renkontiĝas en la esperantologio, estas ĝia sociologia flanko. Kaj ĝuste pri tio temas ĉi-libre. Bona kaj inda esplortemo: kiun bildon havas la esperantistoj pri UEA?

La libro konsistas el tri partoj: 0, I kaj II: Enkonduko: aprobo aŭ kontesto? Esperantistaro kaj UEA; UEA en konscio de esperantistoj – laŭ la bjalistokaj esploroj; kaj Imagoj pri UEA en esplora kaj sociideologia kuntekstoj.

Enkonduko

La Enkonduko traktas ĉefe pri difinoj: kio estas esperantisto? Ĉu ĉi tie temas pri movado aŭ pri komunumo? La UEA-membroj – kiaj ili estas: aprobantaj aŭ kontestantaj; la bjalistoka esploro ktp.

La bjalistokaj esploroj, el kiuj grandparte rezultas tiu ĉi libro, estis projekto, ligita al la UK en Bjalistoko de 2009. Oni prezentis aron da demandoj al la partoprenantoj de la Universala Kongreso (oficiale estis 1860) plus pere de la reto al esperantistoj ĝenerale. Entute oni ricevis 386 respondojn, el kiuj 36 papere (p. 22).

Ĉe la difinoj komence de la libro oni prave atentigas, ke la nocio „diasporo” efektive enhavas ne nur „disĵeto de membroj de iu socia grupo inter aliaj dominantaj grupoj” (persone mi prefere dirus „disĵetiteco”), sed ankaŭ „deveno de migrado aŭ de vagada vivstilo” (p. 24). Kaj tiun lastan, ankaŭ miakomprene necesan eron de „diasporo”, ĉe la tiel nomata Esperanta Civito oni ŝajne neglektas.

La bjalistokaj esploroj

Kiel kutime ĉe prezentado de sociologiaj esploroj, oni montris en figuroj kaj tabeloj la partoprenintaron: sekso, enspezoj, subjektiva pritrakto de riĉeco, aĝo ktp. Poste sekvas partopreno en kulturo (legu: legado de esperantaj libroj) – efektive la rezulto tute pravigas sinjoron Hori Jasuo kaj lian „sumoon”: esperantistoj legas tro malmulte: 13 % eĉ ne unu libron legis dum la pasinta jaro, 18 % 4-6 librojn, nur 15 % pli ol sep librojn. Krome oni ankaŭ enketis pri legado de esperantaj gazetoj aŭ revuoj, kaj pri partoprenado en Universalaj Kongresoj. La dua demando temis pri la ĉefaj motivoj daŭre interesiĝi pri Esperanto: amikoj, idealoj ktp.

Iel mirige por mi sub la ĉapitroindiko „rilato al la lingvo” aperis malgranda enketo pri neologismoj surbaze de kvin vortoparoj: malsanulejo-hospitalo, biciklo-velocipedo, senhara-kalva, animalo-besto, malmultekosta-ĉipa. Mirigis min la konstato, ke „legantoj de La Ondo de Esperanto kaj Heroldo de Esperanto preferas neologismajn formojn pli ol nelegantoj de tiuj gazetoj” (kun rimarko modest-sona, ke „la nombro de legantoj de tiuj gazetoj estis tre malgranda, estas eble, ke influis iu alia faktoro”).

Kelkfoje, laŭ mi, la tabeloj estas ĉu neklare prezentitaj, aŭ unufoje eĉ erare: en paĝo 52 en tabelo 9 kaj la apuda klarigo oni inversigis la „jes”- kaj la „ne”-kategoriojn (decideme jes + jes :14 + 109 = ne 123 / ne + decideme ne: 16 + 98 = jes 114). Sed kiu bone kunkalkulas, tion ja mem konstati povas.

Tre favore estas taksende, laŭ mi, ke plurloke oni prenas citaĵojn el diskutoj en la reta revuo Libera Folio por montri diversajn opiniojn, ekzemple, pri Strategia ideologio, inter Andreas Künzli kaj Probal Dasgupta, paĝoj 58-62.

Tre interesa temo, sed bedaŭrinde ne kun multaj novaj ekrigardoj, estas la enketa temo pri aprezado de la diversaj programeroj de Universalaj Kongresoj. Plej aprezataj montriĝas la Libroservo, Kleriga Lundo kaj Nacia Vespero. Tuj sekvataj de Inaŭguro, Teatraĵoj kaj Koncertoj.

Pri UEA-membreco ni ekscias, ke kontrastas du tipoj: la kunpartoprenanta membro kaj la konsumanta membro.

Finas tiun unuan ĉefparton statistikaĵoj kun prezentado de favoraj kaj malfavoraj flankoj de UEA.

Persone por mi tre interesa estis la demando „Kien la laboristaro?” el la citita studaĵo el 1996 de Franz Stocker, kiu konstatas, ke de la momento, kiam fariĝis (relative) facile akiri abiturientan diplomon, plimalfaciliĝis la ekzistado de ambaŭ antaŭaj laboristaj movadoj – en Esperanto kaj naciskale (laŭ paĝo 77). Bedaŭrinde, tiun demandon ĉi-libre oni ne respondis.

Esploro kaj sociideologio

Tio ĉi estas kunmetaĵo de diversaj memstaraj eseoj aŭ studo-temoj:

Unue ni legas pri Detlev Blanke kaj lia Esperanto kaj Socialismo? Pri la movado sur la „alia flanko”, eseo pri la Esperanto-movado en la postmilita orienta Eŭropo, kaj pri recenzo pri ĝi de Walter Želazny, kiu akre atakas la prezentadon de Blanke kaj ŝajne konsideras nur la junularan Esperanto-movadon ĉirkaŭ Sovetia Esperantista Junulara Movado (SEJM) kaj Pola Studenta Esperanto-Komitato (PSEK) kiel serioze esperantajn. Tiu ĉi pritrakto finiĝas en – por mi, kiel eksterulo el tiu diskuto, iom nebulaj aludoj al Dostojevskij: Karamazov.

La eseeto Interkomunika problemo kaj ekesto de ideologia ŝanĝo klare montras, kiel evoluis la pensado pri „lingva problemo” en la Esperanto-movado ekde la tempo de Zamenhof ĝis nun.

Sekvas pluraj eseoj legindaj: Komunika aliro kaj soci- kaj kulturpretenda aliro, Esperanto – lingvaj movadoj kaj lingva imperiismo, Kvar vizioj: ĉu ruiniĝanta UEA? Tiu lasta eseo montras klarajn malakordojn inter ĉefe Grigorij Arosev, Giorgio Silfer, Trevor Steele kaj José Vergara.

Finas tiun parton II ĉapitro Direkto al nova paradigmo kaj Por nova monda lingva ordo.

Tre grava kaj riĉa estas la Bibliografio, p. 153-161 + 163-164.

La lingvaĵo

El la Fundamento estas konata la frazo: „La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo, povas en la unua tempo tute ne uzi la artikolon.” (FE. 27) Sed ĉi-libre, laŭ mi, oni prenis tiun permeson iom tro vaste: „la unua tempo” intertempe ja finiĝis, ĉu ne? Nur unu ekzemplo: „ligon kun verkaro de (ĉu: iu ajn / ĉu: la?) germana sociologo”. Klare, ke devas esti: de la germana sociologo (p. 26).

Ankaŭ en kelkaj aliaj eroj dumlege oni stumbletas: ekzemple, „sciencsociologia senco” (p. 25, linio 16) – ĉu ne prefere „sociologiscienca senco”?

Entute tamen nepre valora aldonaĵo al nia kreskanta soci-scienca verkaro.

Gerrit Berveling

Sociologiaj studoj pri nia movado ne abundas kaj do bonvenas ĉi tiu nova kontribuo, bazita unuavice sur enketo farita en la 94-a UK en Bjalistoko. La aŭtoroj havas taŭgan profesian kompetenton por plenumi tian esploron, kaj aparte salutinda estas la fakto, ke ili ne baziĝis nur sur enketaj datumoj sed aldone konsideris retmesaĝojn, artikolojn, recenzojn kaj aliajn publikaĵojn en sia spurado de la nuntempa esperantista idearo.
Estas iom troige, tamen, pretendi metodologian koherecon por la libro, kiel la aŭtoroj volas subkomprenigi en la enkonduko.¹ La dua parto konsistas el eseoj plejparte jam aperintaj, kiuj prikomentas diversajn aspektojn de la memkompreno kaj mondrigardo de la esperantistoj. Tiuj tekstoj estas fakte interesaj, sed ankaŭ teorie kaj metode malsamaj inter si, kaj ili ne multe rilatas la unuan parton de la libro, kiun ĉefe konsistigas ampleksa analizo de la rezultoj el la bjalistoka enketo. Do, pli taŭgas konsideri la verkon kiel kolekton de diversvidpunktaj rigardoj al ideaj kaj sociaj aspektoj de la nuntempa Esperantomovado, kiuj parte baziĝas sur empiriaj datumoj, ol kiel unuecan studon.
La enketo el 2009 liveris respondojn de 386 kongresanoj – respektinda nombro. Bedaŭrinde la esploristoj ne prezentas la enketilon mem, kio malebligas kontroladon de la vortumo de diversaj demandoj (faktoro kiu povas foje grave influi la rezultojn). La analizado liveras multajn interesajn informojn pri la kongresa publiko, pri la distribuo de diversaj ecoj kaj opinioj inter la enketitoj kaj pri la rilatoj inter ili. Malfacilas tamen taksi la reprezentecon de la samplo, en kiu troviĝis altaj proporcioj de viroj (77%), pli aĝaj homoj (75% super 46 jaroj), eŭropanoj (81%) ktp. Do, la tezoj de la aŭtoroj havas ĉefe pensigan valoron; kiel ili mem insistas plurloke, por vere sciencaj konkludoj necesus pliaj studoj, pli strikte fokusitaj kaj intensaj.
Ene de tiuj limoj, la libro ja levas interesajn kaj valorajn demandojn – pri la motivoj partopreni en kongreso, pri la sopiroj al ŝanĝoj en UEA, pri perceptoj de “krizo” en la movado, pri la signifo de Esperanto en la nuntempa mondo. Ne eblas tralegi ĝin kaj ne profunde impresiĝi pri la komplekseco de Esperanto kiel socia fenomeno. La aŭtorojn aparte interesas la ideaj motivoj de esperantistoj, ilia ligiteco al ekstermovadaj evoluoj, kaj iliaj sekvoj por la komunumo, unuavice por UEA kiel ĝia plej grava organiza strukturo. Kelkrilate ili ŝajnas apogi la tezon pri “krizo” – unu ĉapitro eĉ traktas viziojn pri “ruiniĝanta UEA” – sed multo en la libro ne pravigas tian alarmismon. Tio estas ofta problemo en sociologiaj esploroj: priskribi la perceptojn kaj sentojn de homoj ne trudante starpunkton pri ilia objektiva realeco. Ĉar asertoj kaj kredoj pri krizo certe ekzistas; sed el pli nuancita sociologia vidpunkto oni povus trakti ilin simple kiel indikojn pri neevitinda ŝanĝoprocezo, sen kiu la movado ne povus resti dinamisma kaj aktuala socia fenomeno.
Tiurilate la libro suferas pro la manko de teoria kadro. Oni ja aludas plurloke al teoriaj konceptoj, plukitaj de diversaj aŭtoroj, sed tio ne rezultigas koheran, sociologie fundamentitan bildon de la movado aŭ de UEA. La aŭtoroj venas al konkludo en la fina ĉapitro, ke “ecoj karakterizaj por soci- kaj kulturpretenda tendenco” estas trovitaj per ilia esploro, kiuj pravigas paroli pri “internaciece vasta, sed kvante malgranda, minoritata kulturo” – sed tio en si mem ne diras multon. Ekzemple, ĉu la analizo de tiu kulturo kiel reala formo de “kosmopolitismo,” kiel proponis Ana Velitchkova en lastatempa disertacio (p. 105), helpus prilumi kelkajn ĝiajn trajtojn kaj rilatojn al parencaj fenomenoj de la nuntempo? Kial mankas ĉi-libre la teorio pri Gemeinschaft kaj Gesellschaft, uzita de Peter Forster en la unua sociologia disertacio pri Esperanto? Kio pri teorioj pri moderno kaj postmoderno, kiuj helpas klarigi i.a. la fenomenon de raŭmismo? Sen tiaj pli vastaj analizaj kadroj, oni riskas ne vidi la arbaron pro la arboj.
Sed mi povus soni tro kritikeme, ĉar la libro ja valoras, eĉ kiam oni malkonsentas kun ĝi. Mi opinias, ekzemple, ke plurajn trajtojn de UEA oni pli bone komprenus, se oni vidus ĝin (parte) kiel kultur-konservan institucion; ke pro tio, nur singarde oni povas apliki la ideon de “diabla cirklo” al ĝi (p. 95); kaj ke, se triono de la enketitoj volis ŝanĝojn en UEA (p. 149), tio estas jam bonega bazo por ĉi-rilata politika agado. Pri multaj aliaj tezoj kaj konstatoj de la aŭtoroj mi tamen parte aŭ tute konsentas. Plej grave: la libro abunde instigas al pensado kaj diskutado.
El redakta vidpunkto la libro estas iom malkontentiga. Abundas preseraroj, kune kun gramatikaj stumbloj, jen efektive eraraj, jen forte slavecaj (ekz. ofta manko de la difina artikolo aŭ de la subjekto en subpropozicio). Ĉe la eldondetaloj listiĝas apartaj “recenzanto,” “redaktoro” kaj “lingva redaktoro,” tiel ke oni povas nur miri, ke la teksto ne atingis pli altan teknikan nivelon.

* * *
¹ “Nia aliro estis kunligo de kvanta kaj kvalita metodoj de sociologia esplorado nomata en socimetodologio triangulado” (p. 23). Tamen la utiligo de diversspecaj informfontoj ne en si mem kreas metodologion, kaj triangulado aludas esence al la uzado de tiaj datumoj por konfirmi objektivan bildon pri la esplorata fenomeno – dum en la libro la diversaj tekstaj specimenoj uziĝas nur sporade, ĉefe por enkonduki iun novan tezon aŭ analizon.”

Mark Fettes

Kun granda intereso mi legis la sciencan libron (vere sciencan, ĉar plimulto da sciencaj libroj en Esperanto estas pseŭdosciencaj) de Zbigniew Galor kaj Jukka Pietiläinen, la libron kiu komprenebla estos por homoj kun sociologia kaj statistika studoj je pli ol universitata nivelo. La aŭtoroj pagas teruran prezon de sia laboro, ĉar post la legado de la libro mi konstatas, ke nur dekkelkaj esperantistoj scios pri kio temas en la libro kiel la tuto. Kiucele verki por dekkelkaj personoj? Kaj ĉi tie aperas unua problemo: dekkelkaj personoj, sed kiaj? Ĉu kreopovaj intelektuloj aŭ “tipaj esperantistoj”. Sed tia estis kaj estas de ĉiam la scienco. Ties “sekretojn” komprenas nur elito kaj ne valoras plu pricerbumadi tion.

La libro celas priskribi sociologie grupon de esperantistoj, kiuj partoprenis la 94an UK en Bjalistoko (2009), kaj la aŭtoroj de la libro opinias, ke tia grupo (n = 386) permesas krei koheran portreton de la tuta esperantistaro. Ĝenerale mi konsentas pri tio. Riĉaj metodoj de la esplorado (en ĉi tio rotacia metodo de varieco de Kaiser-normaligo kaj SWOT-analizo) estas korekte uzataj. Strukturo de la verko klara kaj sinsekva analizo plenumiĝanta. Bibliografio fundamenta kaj sufiĉa. Lingvo de la disciplino kaj de la laboro korekta, foje pliriĉiganta Esperanton per nuancoj de la esperanta leksiko: la vorto “leĝo” (p. 27 kaj 28) en la populara senco signifas ion alian ol en sociologio, kie ĝi aperas kiel iu dialektika regulo. Prilaboron de la datumoj ni danku al Małgorzata Tyszko kaj Maciej Kokosiński.

La verkado de la libro devis daŭri kelkajn jarojn kaj estas farita senpage, dum eĉ nur en la polaj kondiĉoj la aŭtoroj povis postuli subvencion por verki la libron en la sumo de 100 mil zlotoj (mi scias tion, ĉar kelkfoje mi estis recenzisto de la pola Nacia Centro de Sciencoj), respektive ekz. en Nederlando almenaŭ 60 mil eŭrojn. Aldone: ili povis postuli, ne signifas, ke ili ricevintus tiun sumon, ĉar – kiel sciate – pri la sciencaj subvencioj decidas plej ofte politikistoj kaj sciencistoj, kiuj pridiskutas subvenciojn en la angla lingvo, neglektante lingvajn problemojn. Ni notu ke la eldonon de la libro subtenis Esperantic Studies Foundation.

Post la glorinda omaĝo, kiun mi esprimas al la kunaŭtoroj de la libro, mi esprimu miajn personajn impresojn pri la rezulto de la esploroj. Tio, kion mi ekscias el la libro pri “tipaj esperantistoj” teruras min kaj nur konfirmas mian konvinkon, ke kun esperantistoj oni nenion povas konstrui.

Unue, tie kie la lingvo estas distinga eco de la komunumo okazas, ke 13% da esperantistoj legis neniun libron. Al tiuj, kiuj respondis ke ili legis dum la jaro unu libron (p. 36 kaj 37), mi ne kredas, ĉar pollandaj esploroj pri la legado atestas, ke duono de respondantoj mensogas (eble esperantistoj ne mensogas, sed nur poloj?). Simile estas pri gazetaro, sed kia gazetaro: Le Point, Polityka, Times aŭ Argumenty i Fakty? Unu “kajero” de la semajnrevuo Der Spiegel havas pli malpli tiom da paĝoj, kiom la jarkolekto de La Ondo de Esperanto. Ne estas riproĉo, nur trista konkludo! Do amaso da esperantistoj scipovas subskribi iun dokumenton kaj legi simplan instrukcion kuiri ovon. Sed tia estas ankaŭ granda “neesperanta socio”, kion atestas la interneto.

Se ni esperantistoj estus en la nombro de unu miliono, oni povus revi, ke eblas ion fari. Sed ni estas diaspora malplimulto ne pli granda ol (kiom?) esperantistoj. La financa elito de la Bjalistoka UK gajnas averaĝe 1682 eŭroj monate (p. 31), konsumas servojn de UKoj, do amikajn renkontojn, distron, turismon kaj snobismon. Kaj kie estas, proverbe dirante, sango, ŝvito kaj larmoj, kiel en la pionira periodo?

Miajn negativajn konvinkojn pri la movado konfirmas ankoraŭ unu konkludo de la libro. SWOT analizo montras, ke laŭ esperantistoj la plej danĝera “objekto” de la movado estas aliaj esperantistoj (p. 84 kaj 85). Tiu rimarko koncernas ĉefe maljunulojn, kiuj klaĉas kaj kverelas kaj “forpuŝas homojn de la asocio”. Mi soifas scii tutan opiniaron ĉi teme. Do tiuj, kiuj interesiĝas pri esperanto por havi esperantlingvajn amikojn, do 68,1% samtempe grandparte malamas kunestulojn (p. 43)! Ĉefaj motivoj daŭre interesiĝi pri esperanto atestas, ke la esperantistaro havas nur distrajn kaj nebulajn interesojn. Neniu el la enketitaj partoprenantoj de UK en Bjalistoko interesiĝas pri la esperanta kulturo kaj literaturo! (p. 43). Eĉ ne valoras analizi ĉion ĉi.

El ĉi tiu vidpunkto plua analizo de la movado estas vana, ekzemple, ĉu UEA troviĝas en “diabla cirklo” aŭ estas memcelo (p. 94-98).

La atentema leganto trovos multajn ŝokajn kolektivajn saĝecojn de la grandparto de esperantistaro, kiuj metas la movadon proksime de iu eklezio, kie ĉiuj deziras feliĉon, vinon kaj savon (p. 47).

Sur kiu fundamento Galor konstruas la konvinkon, ke “Apero de Esperanta Civito favoris popularigadon de raŭma-finvenkisma dikotomio (nun ĝi sonas arkaike, forgluita de reala e-vivo)” (p. 18). Kio tamen estas reala Esperanto-vivo? Evidente, UEA, ekster kiu eblas nenia savo! Sed la historio instruas, ke ne ĉiam la plimulto pravas. La libro vole nevole montras, ke “La legantoj de Literatura Foiro kaj Heroldo de Esperanto subtenas malpli ofte la hobian motivon” (p. 50). Ja ne per hobia motivo Edmond Privat batalis en Ligo de Nacioj en 1922 kaj Ivo Lapenna en Montevideo en 1954.

Sur la paĝoj 105-110 troviĝas persona polemiko de Zbigniew Galor kontraŭ mi, foje ofende, okaze de mia recenzo (La Ondo de Esperanto, 2005, №11) pri la libro Esperanto kaj socialismo? Pri la movado sur la “alia flanko” de Detlev Blanke.

Ĉar la leganto rajtas ne scii ĉiujn detalojn por deĉifri la aludojn, mi diros rekte: Zbigniew Galor celas diri, ke Walter Żelazny estas idioto. Mirigas min, ke tiucele Galor bezonis kvin paĝojn. Aldone: “Laŭ Żelazny tio estas historio de popoloj kontraŭ sia volo kontrolataj pere de sistemo de Moskvo. Vereco de tiu ĉi konstato montriĝas iluzia. En socialismaj landoj… ktp…” (p. 108). Mi ne povas polemiki kun iu, kiu scias la veron, kiu montriĝis iluzia. S-ro Galor jam temp’ estas vekiĝi kaj rezigni pri la primitiva diskurso de la historia dialektiko. Punkto. Fino.

Je la starigitaj esplordemandoj, la libro respondas profunde, sed tamen la aksiologio de la libro ne konvinkas min. Se fari tiel profundajn esplorojn, estus bone ekscii, kial esperantistoj kabeas (estas tamen kial foriras kaj revenas al UEA, p. 75-78). En la bibliografio (mi povus aldoni centon de aliaj valoraj nomoj) troviĝas jenaj nomoj de iamaj elstaraj esperantistoj-intelektuloj: Tazio Carlevaro, Tadeusz Ejsmont, Jerzy Leyk, Jouko Lindstedt, Sándor Révész. Ĉiu el ili vivas kaj estas facile atingebla. Kial ili forlasis la movadon? Kvankam la libro UEA en konscio de esperantistoj klare montras la objekton de la studo (386 partoprenantojn de UK en Bjalistoko), ĉu ne valorus tamen profundigi la esplorojn historie kaj aperigi ie en anekso de la libro respondon de la nomitaj homoj: kiel aspekt/-is/-as en ilia konscio UEA? Certe laŭ la metodo de intervjuoj kun ekspertoj. Carlevaro estas citita en la libro per artikolo el 1977 (antaŭ preskaŭ kvar jardekoj) dum pri lia esenca eseo Ĉu Esperanto postvivos la jaron 2045? (1999) la libro komplete silentas. Tazio Carlevaro montris kaŭzojn, pro kiuj Esperanto ne ĝisvivos la jaron 2045: “Esperanto disvastiĝis en esperantistaj diskut-kluboj. Kaj ĝi restas en tiuj kluboj. Tiu estas vera senelirejo” (Carlevaro, p. 36).

Laŭ mi la menciitaj intelektuloj forlasis la aktivadon, kiam ili malkovris la vanecon de la movado, la vanecon kiun science pruvas Galor kaj Pietiläinen, sed ili eltiras aliajn konkludojn ol mi. Ĝis nun la movado ne dediĉis sciencan studon al tio, pro kio esperantistoj kabeas kaj kiom da ili? Rigardu ĉirkaŭ vi kaj konstatu, kiom da el ili kabeis? Ili forlasis la movadon pro preskaŭ sama kaŭzo kiel Kazimierz Bein (1872-1959). Li diris dudek jarojn post kiam li kabeis:

“Mi ja estas ne plu Esperantisto, eĉ kontraŭulo via! Tamen, kara sinjoro, mi ne volas malhelpi la Esperantistojn: batalu por via afero!” (Literatura Mondo, 1931, №7, p. 144-145).

Kiam ni trovus respondon kvantan kaj kvalitan je la demando, pro kio la plej valoraj esperantistoj kabeas, tiam ni havus kaj la diakronan kaj la sinkronan portreton de la movado, pli taŭgan ol esplori tiujn, kiuj en ĉiuj landoj, pri ĉiuj temoj?

Post la finlego de la libro UEA en konscio de esperantistoj, mi opinias, ke la libro estas senkritika apologio de UEA kaj ke esperantistoj “restis la samaj, kvazaŭ mi forlasus hieraŭ Esperanton, nenio ŝanĝiĝis, ili parolas, paroladas, paroladas ĉiam la samon, ĉiam la samon…” (samloke). Mi havas hodiaŭ, en 2015, la samajn impresojn kiel Kabe en 1931.

Ĉiukaze ni havas tre valoran, sciencan libron pri esperantistaro, kiun komprenos nur dekkelkaj esperantistoj. Neniu kulpas pri tio, eble nur tiuj kiuj nova monsistemo por solvi ĉiujn mondajn problemojn en dudek kvar horoj.

Walter Żelazny

Mi estas ravita pro la enhavo de la libro "UEA en konscio de esperantistoj", char
1. Ghi estas sistema kaj profunda,
2. resendas al multaj antauaj sociologiaj studoj,
3. uzas ne nur statistikan rigardon, sed ankau faras kvalitecan esploradon de tekstoj kaj fenomenoj,
4. kuraghas fari klarajn interpretojn kaj konkludojn,
5. ripetas librofine la enhavon resume kaj konklude.
6. Ghi devus admoni UEA-estraranojn al modesteco.
Nur pri la lingvajho mi estas malpli kontenta.
La forlasado de la difina artikolo kaj de la subjekto de cheffrazoj, se ghia sukjekto identas kun la subjekto de la antaua dependa frazo (kaj inverse?)
La kapkomenca stilo, t.e., ke la verkanto tezas ion per vortoj, kies eksplikon oni devas serchi en posta propozicio au frazo faras la legadon foje peza.
Ankau ie taj tie mankas kohezio en la teksto.
Kaj estas nombro da tajperaroj, pli je la fino, el kio la tempopremo, sub kiu la autoroj kaj prespretiganto laboris estas evidenta.
Mi tre dankas la autorojn Zbigniew Galor kaj Jukka Pietiläinen kaj eldonejo Kava-Pech (kava-pech.cz/book-uea-czech.html)

Johan Derks