|
Marionetoj
|
|
Oazoj kaj kompaso |  |
Oazoj kaj kompaso
Carmel Mallia: Marionetoj. Eld. Bero, Berkeley, 1999. 62 paĝoj. ISBN 1-882251-28-8.Josip Velebit: Kanto de telegrafistoj. Eld. Bero, Berkeley, 1996. 78 paĝoj. ISBN 1-882251-14-8.
Jen du poemlibretoj, fakte kajeroj modeste eldonitaj, kiel kutime ĉe Bero. Kanto de telegrafistoj, de Velebit, aperas post la 85a jariĝo de ĉi kroata aŭtoro. En multaj el siaj poemoj li sekvas parnasecan metrikon, tamen ne plene regule, ĉu pro neatento, ĉu pro neobservo. Alifoje li poemas proze, kaj fakte mi sentas liajn prozajn erojn pli poeziaj ol la versaj, kie la rimoj kaj ritmoj ofte iom ĝenas. Des pli kiam oni trafas platan aŭ banalan enhavon, kiel en Madrigalo aŭ Nesendita letero. Pluraj pecoj estas, nu, jes, en ordo – sed nenio nova sub la suno. Plej eksmodaj kaj ekstersezonaj mi trovas liajn verdstelismajn versojn, kiel en Omaĝe al junular-kongresoj, kun jena fino:
Benita estu Majstro-saĝo,
Homama sent’ de lia koro!
Bonas ja aliaj, kiel la klasikeca Hipoĥondrio, sed, verdire, neniu el la pecoj de ĉi kolekto impresas kiel ronde perfekta gemo aŭ juvelo. Velebit prezentas tonon alterne splenan (antaŭ morto palpeble proksima) kaj ironian, kiel montras ĉi versoj el La lasta deziro:
Ĉar stulta, mi neniam guton
da vino provis, – kapo dura,
kvazaŭ vinspecoj ĉiuj plenus
de l’ venen’ vipura.
Ankaŭ ĉe Mallia legeblas poemoj esperantismaj kun “aliro tro patosa kaj maltro originala kaj mema”, laŭ la vortoj de Neves en la enkonduko. Preskaŭ la lasta duono de la kolekto konsistas el akrostikoj, kiuj, same, apenaŭ entenas atomon da poezio, krom eble en Johano, akceptebla se konsideri la cirkonstancojn.
Tamen Marionetoj proponas plurajn poemojn tre atentindajn, kiel la titoldona Marionetoj mem, Nova Pentekosto (eble iomete tro rimdependa) aŭ Cigna kanto. Sufiĉas citi du versojn el ĉi lasta por konstati la poetikajn ambiciojn de Mallia:
Junuloj lamas. La tempospac’
etiĝas.
Por verki poezion evidente ne sufiĉas kunmeti sintagmojn kiel “serpentesplora”, “polusoj dornopikaj”, “universo ventokirla” aŭ “noce nubi”. Sed Mallia ne limigas sin al tio. Diras Ragnarsson enkonduke al sia poemaro Esploroj: ``Por mi poezio estas esploro; kaj maniero kapti disfluantan senton por ĝin fiksi en spaco kaj tempo.” Kaj Neves lastsomere en KEF, la helsinka festivalo: “Poezio estas animstato‘’. Perfektaj difinoj. Kiel Velebit, la maltano Mallia antaŭsentas la svagan ombron de morto, sed, krom retrorigardon, li prezentas samtempe ian vivan esperon, ofte en la formo aŭ figuro de oazo. Ĉu tien kondukas lia propra esploro? Poezio estas animstato – kaj, por esploristo, ankaŭ kompaso.
Jorge CAMACHO
Jorge Camacho
Marionetoj |
Temas pri kolekto de poemoj verkitaj de unu el la korifeoj de la Esperanto-movado en Malto, eble pli bone konata kiel la tradukinto kaj eldoninto de la Antologio de maltaj poetoj. |
This is a collection of poems written by one of the best-known participants in the Esperanto movement in Malta, perhaps better known as the translator and publisher of the Anthology of Maltese Poets. |
|
Ne multon mi volas diri pri la poemoj, kiuj parte ilustras personajn spertojn, parte historiajn personojn, parte ĝeneralan saĝecon. Ili troviĝas en du rubrikoj "Rapsodie", kie ni trovas pli ĝeneralajn poemojn, kaj "Akrostike", kie Mallia provas verki poemojn, en kiuj la komenclitero de ĉiu verso kune literumas la temon de la poemo. Ekzemple: |
I don't want to say a lot about the poems, which in part illustrate personal experiences, in part historical individuals, in part general wisdom. They come in two categories "Rhapsody", where we find more general poems, and "Acrostics", where Mallie tries to write poems in which the initial letter of each line work together to spell the poem's subject. For example: |
|
|
||
Laŭ mi, tiu formo estas certe tro limiga (ankaŭ Albert GOODHEIR ŝatis ludi je ĝi), se ne pro la trudata lingvaĵo, almenaŭ pro la elekto de temoj. Tio estas aparte vera por homo kiel Mallia, kiu, almenaŭ laŭ mia persona opinio, bonege regas la lingvon (se mi ne miskalkulis, li sukcesis verki ĉiun poemon sen unusola uzo de la banala verbo esti -- krom en la kunmetaĵo ĉeesti) sed ne egale majstras la poezikrean arton. |
In my humble opinion, this form is certainly too limiting (Albert Goodheir liked to play with it, too), if not because of the language that is forced on the author, then because of the choice of topics. This is especially true for an individual such as Mallia who, at least in my personal opinion, has an excellent command of the language (if I have not miscounted, he has succeeded in writing every poem without one single use of the boring verb esti = to be -- except in the conjoined form ĉeesti) but does not have an equal command of the art of creating poetry. |
|
Ankaŭ legindas interesa, kaj ne ĉiam adora, unupaĝa enkonduko de Goncalo NEVES. Neves iom dubas pri la kvalito de tiuj poemoj, kiuj rilatas specife al Esperanto (ili troviĝas sporade en ambaŭ rubrikoj), sed mi trovis tiujn nek aparte subbonaj nek aparte bonaj. |
Also worth reading is an interesting, and not always worshipful, one-page introduction by Goncalo Neves. Neves has some doubts about the quality of those poems that specifically relate to Esperanto (you find them sporadically in both categories), but I found them neither especially inferior nor especially good. |
|