La eldonejo 'Literatura Mondo' en la jaroj
1933-1935 en Budapeŝto eldonis 'Enciklopedion de
Esperanto' en du volumoj. Hungara
Esperanto-Asocio represis ĝin en unu volumo en 1979.
Bazo de tiu enciklopedio estis aro da artikoletoj
kiun frua rusa esperantisto I.G. Ŝirjaev
(pseŭdonimo Ivan Malfeliĉulo, 1877-1933) en 1930 sendis al
Literatura Mondo.
Projekton de tia enciklopedio jam en 1914-1917
faris alia rusa esperantisto, Vladimir Franceviĉ
Szmurlo (1865-1931). Ne estas klare, ĉu estus iu
kunlaboro inter ambaŭ. Szmurlo estis inĝeniero,
kiu laboris en diversaj lokoj de la rusa imperio
kaj ankaŭ dum kelkaj jaroj loĝis en la germana
Stuttgart. Dum plurjara restado en Riga li
aktivis kiel esperanta eldonisto, i.a. de dek
numero de 'Riga Stelo' (1910-1912) kaj de la
serio 'Esperanta Universal-Biblioteko'. 'Ariadna
Fadeno' aŭ 'ANA' (Universala Alfabeta
Nomaro-Adresaro) estis numero 6 de tiu serio.
Ĝia ekesto estis komplika. La unua parto (88
paĝoj, ĝis kapvorto 'JAZYKOV') estis presita en
Riga en la jaroj 1914-1917. Pro la milito Szmurlo
fuĝis al Petrogrado kaj tie, ankoraŭ en 1917,
presigis la duan parton (ekde kapvorto 'JE',
paĝoj 89-116), esperante iam kunigi ambaŭ
partojn. Tio neniam okazis. Por havi la du
partojn kune necesis atendi la reeldonon, kun
subtitolo 'Unua provo de enciklopedio de
l'esperantismo', iniciatitan en 1993 de S.N. Kuznecov
kaj Eldonejo Impeto.
ANA efektive nur estis provo. Ĝi alfabete
listigas urbojn, personojn, asociojn... kun nur
malmultaj klarigoj kaj referencoj al aliaj
fontoj. La dua parto estas eĉ pli limigita ol la
unua. Tamen, ĝi povas tre utili por la movadaj
historiistoj. Ekzemple, sub 'Internacia Asocio'
estas dekoj da fakaj asocioj, aliloke apenaŭ troveblaj.
La libro enhavas kelkajn strangaĵojn. La
klarigon de la mallongigoj oni ne serĉu en listo
komence aŭ fine de la libro, sed sub la litero
'M', ĉe 'mallongoj'. La ortografio kaj vortuzo
plurloke devias de la normo. Szmurlo tiutempe
estis favoranto de reforma projekto, sed certe
ankaŭ estis tipografiaj mankoj kaŭzitaj de la militaj
cirkonstancoj.
