La Retbutiko
FEL, ĉiam io nova! Por skribi al ni
Indekso
Aktualaj kaj novaj temojĈefa FEL-indekso
Retbutiko
Eldonoj
Ekspedmanieroj
Via konto
Kiel pagi?
La IBAN-sistemo
Kreditkartoj
Adresŝanĝoj
Privilegiaj klientoj

Ankaŭ vi estas Fremdulo!
Malgranda traktato pri interkultura edukado kaj pri Esperanto kiel ilo de ĝi

Retmesaĝo de novaj
FEL ĉe Facebook
FEL ĉe Twitter

El teksto densa, plus legado intensa, rezultas kreskado mensa


januaro 2020

Estas ja malfacile recenzi ver­kojn de konatulo, precipe kiam tiu ko­na­tulo estas homo vere alloga pro siaj ĝen­tileco, homeco kaj bonhumoro. Eb­le pro tio ĉi tiu recenzo iom malfruiĝis, ĉar mi decidis atendi ĝis mi po­vos pli ekvilibre taksi la verkon, sen (almenaŭ multe) konsideri la aŭtoron. Jen, tiu momento alvenis.

Niaj pli aĝaj aktivuloj certe me­mo­ros verketon nomatan Ŝtupo post ŝtu­po, de József Baksa, eldonitan en la 80-aj aŭ 90-aj jaroj, kiu bone priskribis di­versajn manierojn tiam “prospere” agadi por Esperanto. Bone, certagrade la libro de Grzybowski estas kaj daŭ­rigo kaj profundigo de tiu verko. Daŭ­rigo, ĉar ĝi pensas, kaj argumentas pri tio, kiel hodiaŭaj esperantistoj povas labori en teritorioj kiuj, pro diversaj ki­aloj, estas kulture ŝanĝiĝantaj kaj, je ĉiu momento, pli kaj pli minacataj de la politika miopeco de tiuj, kiuj pen­sas, ke la mondo reduktiĝas al ilia prop­ra kulturo kaj mondrigardo (kiu plej ­ofte estas, kvankam timiga, simpla mira­ĝo). Profundigo ĉar – kaj je tiu punkto, la verkoj ja distanciĝas unu de la alia – Grzybowski rigardas, ja fikse, nur unu celon: eduki homojn – inter ili espe­rantistojn – por ke ili agu kaj vivu in­terkulture. Kaj tio estas ja grava por es­perantistoj, ĉar mankas ĉe ni verkoj, kiuj tuŝas tiun por ni ne preterpaseb­lan fakton: ĉar funkcianta kaj vivanta ling­vo Esperanto ne povas ne esti alio ol interkultura perilo. (Fakte ĉiuj lingvoj estas tiaj, tamen neniu pli ol la nia, pro siaj sen-, trans- kaj internaciaj kondiĉoj.)

Sed la kvanto de la verkoj, kiuj instruu homojn pri tio, kio estas inter­kultura edukado, estas ene de la espe­rantlingva bibliografio, inverse propor­cia al ilia eno­rma graveco. Kvan­kam la temo ĉi­am aperas en diversaj el niaj tekstoj, ĝe­nerale ĝi estas ege difuze prezenti­ta – tiel, ke ĝi fariĝas apenaŭ per­cep­tebla. Tamen, en Ankaŭ vi estas Frem­dulo! okazas preskaŭ la kontraŭo: la tuta teksto koncentriĝas, en vere pre­ciza grado, sur tiu temo, kaj jen kial ĝi vere meritas la subtitolon Mal­granda traktato pri interkultura edukado. Ja mal­granda, ĉar nur 113-paĝa, sed kom­plete densa, ĉar se estas malfa­cile cer­bumi, kiel antaŭ la Granda Eksplo­do la tuta materio de la universo estis kun­densigita en nur unu punkton, legado de ĉi tiu verko estas vere taŭga pruvo de ĝia denseco.

La libro, majstre verkita kiel ins­truilo por universitata kurso pri la te­mo, kaj kiu pro tio celas univer­sitat­nivelan publikon kaj legantaron, uzas vere sciencan lingvaĵon, en kiu ne estas kon­cedoj al (falsaj) simpligoj. Grzy­bow­ski verkis libron, en kiu informoj (ege valoraj!) prezentiĝas ja didaktike, ta­men en sia tuta komplekseco. Kio re­­zul­tigas verkon ja imponan, kiun ne eb­las haste legi, sed el kiu ĉiu frazo legadon valoras. Kompreneble, pli da ekzemploj ja bonvenus, por ke pli da homoj povu alproprigi ĝian en­havon (Same, por estunta reeldono, eĉ indus reverki ĝin en pli simpla ling­vaĵo, por pli “normalaj” aktivuloj). Kaj jes, ĉiuj kiuj enmanigos la verkon, ja tuj agnosku la grandan kontraston in­ter la densa kvalito de la teksto kaj la granda simpleco de ĝia kovrilo mem, kiu ne fuĝas de la jam tradicia “blanka, kun verdaj literoj” – kovrilo de niaj Es­peranto-libroj.

Tamen, nuna leganto sin de­man­dos: kial tiu fuŝa recenzisto paro­lis pri 113, kiam supre oni mencias ĝin kiel 248-paĝan libron? Jen simpla res­pon­do: la verko dividiĝas en du partojn, kaj la “malgranda traktato” estas ja 113-pa­ĝa, la dua parto estas vere granda bib­liografio (67-paĝa) pri ĉiu temo iel rila­ta al interkultura edukado – bibli­og­ra­fio plejparte pola, franca, angla kaj ger­manlingva – kaj pri Esperanto mem. Estas en la libro ankaŭ tre detala kaj valora kromaĵo: programo de la tuta kurso por kiu la libro de Grzyboswki estis verkita. Programo, interalie, tre interesa kaj imitinda de tiuj, kiuj pen­sos oferi kurson similan al tiu.

Do, kara amiko, ne timu la defion legi tiun verkon, vi certe ne nur multe lernos kaj ampleksigos vian menson por novaj ideoj, sed certe vi ankaŭ malkovros, ke, finfine, ankaŭ vi estas fremdulo!

Fernando Pita

Sia – fremda – alia


2012, №5.

La modernaj transportiloj kaj komunik-rimedoj ebligas al dekoj da milionoj da homoj senpere konatiĝi kun apartaĵoj kaj valoroj de kulturoj de aliaj popoloj. Ekde la unuaj kontaktoj kun ĉi tiuj kulturoj oni rapide konvinkiĝas, ke reprezentantoj de ĉi tiuj kulturoj diverse reagas je la ekstera mondo, ili havas siajn proprajn vidpunktojn, valorsistemojn kaj kondutnormojn, kiuj grave diferenciĝas de la akceptataj en ilia propra kulturo.

Tiel en la situacio de diferenciĝo aŭ nekoincido de iuj ajn kulturaj fenomenoj de alia kulturo kun la akceptitaj en "sia" kulturo aperas la koncepto "fremda".

La opozicio "sia – fremda" trapenetras ĉiujn aspektojn de la interpersona komunikado kiel ĉe enkultura komunikado, same tiel ĉe interkultura komunikado, sur ĝia bazo povas realiĝi unu el la alternativoj.

En la unua kazo la opozicio "sia – fremda" estas konstanta kadro de perceptado, sub kies influo la persono ankaŭ plue kunagas kun aliaj komunikantoj. Ĉi-kaze "fremda" estas interpretata kiel malamika, portanta potencialan minacon, kaj la rezultoj estas konceptataj en la paradigmo "minaco – danĝero – singardemo – streĉatentemo – antipatio – ksenofobio". Ĉi tio fremda estas fonto de nedifineco, danĝero, kiu estas entenata ĝuste en tiu ĉi nedifineco – mi ne scias kiel tiu fremda povas konduti.

En la dua kazo la opozicio "sia – fremda" transformiĝas en la opozicion "sia – alia": ĉi tie fremda estas perceptata kiel alia, t. e. neportanta potencialan danĝeron kaj la rezultoj de ekkono de la mondo estas traktataj en la paradigmo "scivolemo – intereso – simpatio – admiro – konstanta bonvola kaj estima rilato".

Ĝuste pri la kultura diverseco kaj edukado en ĝiaj kondiĉoj, al interkultura pedagogio kaj al la universala lingvo kiel ilo de interkultura edukado estas dediĉita la prezentata monografio de Przemysław Paweł Grzybowski. Li estas doktoro pri pedagogio, instruisto en la universitato Kazimiro la Granda en Bydgoszcz (Pollando), aŭtoro de pluraj publikaĵoj pri interkultura edukado. Kiel instruisto de Esperanto li estis engaĝita en edukajn iniciatojn diverslande. Ankaŭ kiel volontulo li akiris praktikajn spertojn en la pritraktata sfero, ne nur renkontante fremdulojn, sed nature estante mem fremdulo en diversaj lokoj.

La Esperantlingva monografio estas verkita surbaze de lia pollingva doktoriĝa disertacio. Tial ne mirigas ĉeesto de pli ol ducent verkoj cititaj en la teksto, kiuj estas grandparte pollingvaj, sed nemalhaveblas ankaŭ tiuj en la lingvoj angla, franca, germana...

Bedaŭrinde, la kompetento de la aŭtoro pri la historio kaj kulturo de Esperanto malsuperas tiun pri la edukado, kaj la koncerna ĉapitro estas fragmenteca kaj ne donas necesan sciaron al la leganto. Mi notu nur la kuriozan periodigon de Esperanto, el la ses periodoj du havas la saman karakterizon: "stagnado pro la milita kaoso" (1914-1919 kaj 1939-1945). Kaj nun ni troviĝas (ekde la jaro 1945) en la periodo de "multeflanka evoluo de la Esperanto-movado en la tuta mondo, perfektigado de la lingvo, simpligado de skribo, pliriĉigado de vortaro".

La dua parto entenas adresojn de retpaĝoj de institucioj, asocioj kaj projektoj kun kultura diverseco. Plue sekvas 62-paĝa bibliografio de verkoj pri kultura diverseco dividita je sekcioj. Kompletige estas aldonitaj kvar suplementoj kun studprogramoj de ISTK / AKB.

Halina Gorecka

My rating

Stars:
FEL code Password (password forgotten)

No more than 250 characters. You can use the letter "x" for the Esperanto accents. If you made a mistake, just type the text again. The old one will be deleted automatically.