|
Sonet'
|
|
Pri sentoj sonete |  |
Grigorij Arosjev estas juna moskva poeto, kies unuan poemkolekton antaŭis oftaj publikigoj en kelkaj rusiaj esperantaj periodaĵoj. Kaj do, fine de 1998 aperis 64-paĝa fajne ilustrita libro „Sonet”'. Ĝi estas dividita je du preskaŭ egalaj partoj: en unu troviĝas versaĵoj en Esperanto (20 pecoj), en la alia ruslingvaj (25). Ĉiuj poemoj estas originalaj, nur la lasta en ambaŭ partoj aperas dulingve (tradukita de la aŭtoro mem). Arosjev verkas en agrabla tradicia, klasika stilo, kiu estas tute mala al la moderna poezio. Li strebas al glatigo de la ritmo, sed foje ne sukcesas; same pri la rimoj. La temoj estas kutimaj: ama liriko, observado de la naturo; de tempo al tempo, la aŭtoro ironias kaj sarkasmas pri siaj sentoj kaj perceptoj.
Necesas tuj diri, ke la partoj ne estas egalaj laŭ nivelo la Esperanta estas multe pli forta. La ruslingva parto estas malpli matura, pli infaneca, kaj oni povas supozi, ke versaĵoj ruslingve estis verkitaj antaŭ la esperantaj. Sed, certe, ankaŭ inter ili troveblas interesaj. Sed, nature, legantojn de MONATO, unue interesas poemoj esperantlingvaj. Do, jen pri ili.
Malgraŭ tio, ke la unua parto estas efektive pli profesia, ankaŭ ĝi estas ne ĉiam same altnivela. Komparu la vere majstrajn liniojn:
Fin' de l' januar'. Malrekte Trafas kugloj kontraŭ vangoj. Vent' brutala. Primavera. Acidiga. Kaj infera. Fluas akvoj, akvoj. Sangoj. Fluas sangoj misdirekte.
(„Foriro de l' januaro”)
kun nematuraj versoj:
Hirundoj kriĉetas en freŝa ĉielo, Ĝi grizas, kaj tio aspektas tre bela, Mi ŝatas ĉi tempon, ĝi estas mirinda... Freŝega tero humida.
(„Rigardante al pluvo”)
En la Esperanta parto enestas okpaĝa poemo aŭ „tragedio” (laŭ difino de la aŭtoro) Sinjorino Fumadisto, kiun ne eblas ne rimarki. La poemo estas en si mem kompilaĵo de strangaj, nekombitaj pensoj (kelkloke, tamen, tre interesaj), kun foje lamanta ritmo kaj vortludaj esprimoj. Tamen la ĝenerala postimpreso estas iom tumultiga, ĉar restas neklare, kion celis la aŭtoro.
Ankaŭ aliaj rimarkindaj versaĵoj impresas pozitive: Amo mallonga poemeto-konversacio, Eŝafodo eta filozofia fablo, Cigno tragika krio, kiu estas dediĉita al persono, kiu neniam plu revenos al nia mondo.
Meze de la libro estas ĝia kerno: dulingva soneto, kies linioj kaj rimoj virtuoze interplektiĝas kaj vortludas. Estas domaĝe, ke ĝin povos ĝui nur posedantoj de ambaŭ lingvoj.
Malgraŭ tio, ke la nivelo de la poemoj estas vere saltanta, oni povas esperi, ke sekvaj poemkolektoj estos pli maturaj kaj, certe, pli bonkvalitaj. Pri tio, ke pliaj libroj sekvos, oni ne dubu, ĉar Ĉi tio estas ne komenco, Kaj ankoraŭ ne la fin'.
Boris Kolker
SONETO DE PROFETO KAJ POR ĈIUJ JUĜISTO |  1999. №4 (54) |
Grigorij Arosev (al iuj pli konata kiel Parolema Griŝo) aperis kaj formiĝis kiel esperantisto kaj poeto antaŭ miaj okuloj — tial por mi estas speciale interese recenzi lian unuan presitan poemkolekton. Iama diboĉema bubo maturiĝis kaj serioziĝis; nun la publiko ricevis lukse eldonitan libreton en du lingvoj — Esperanto kaj la rusa.
En ĉiu el la prefacoj la aŭtoro petas ne juĝi lin tro severe kaj bedaŭras pri legantoj kiuj komprenas nur unu lingvon el la du. Vere, la plej brila ero, kerno de la libro doninta al ĝi la titolon, estas Sonet/Sonet', en kiu alternas linioj en du lingvoj, interplektitaj virtuoze kaj brile. Nur unu versaĵo troviĝas en ambaŭ lingvoj, finante la partojn — Un grand terminé; la cetera enhavo de la partoj tute diversas. Diversas ankaŭ la temoj (fakte, tamen, ĉeestas kutima lirika sortimento) kaj la nivelo…
Kelkaj versaĵoj estas vere majstraj. En Foriro de l' januaro ŝtorma vetero interplektiĝas kun morna humoro de la aŭtoro:
- Fin' de l' januar'. Malrekte
trafas kugloj kontraŭ vangoj.
Vent' brutala. Primavera.
Acidiga. Kaj infera…
La aŭtoro asertas preface, ke por la libro li “severe” elektis tion, kion eblas prezenti al la publiko sen troa honto. Tamen eble la elekto estis ne sufiĉe severa…
Longa kaj pompa Vivo kaj Homo estas kaosa miksaĵo de neinteragorditaj frazeroj, kaj ia baza ideo de la tuta poemo neniel videblas; la samon eblas diri ankaŭ pri Amo ezoko. Okpaĝa Sinjorino fumadisto kaŭzus nur senkomprenan ŝultrolevon. Al Liberstila ironia lirikaĵo, tre tipa por la poezio de Arosev, ne eblas rilati serioze, oni nepre ridetos: iu — kune kun la aŭtoro, pri la temo; iu — pro nekonveno de la lingvaĵo ks, pri la aŭtoro.
La ruslingvaj versaĵoj kaj unu proza noveleto plejparte similas tiujn de aliaj modernaj aŭtoroj, do ne estas senco detale analizi ilin en esperantlingva recenzo. La aŭtoro egale posedas poezian teknikon en ambaŭ lingvoj kaj iom tro ŝatas sian personon — tio pleje videblas laŭ Mi:
- Mi estas alfa kaj mi estas omega,
mi estas profeto kaj por ĉiuj juĝisto
nemezureblas mia egoo
kaj alter ego same estas mi.
(Tradukis el la rusa — V.M.)
Bedaŭrinde, nematureco de la aŭtoro videblas krom tio laŭ kelkaj eraroj gramatikaj (ofta misuzo de la artikolo, ĝis eĉ “L' ama fabela la horto”) kaj poetikaj (svarmo de “abortaj” rimoj).
Ofte li tro atentas la formon, neglektante la enhavon, ĵonglas per aliteracioj: apud la brila “Ĉu inklino al sinklino / povas daŭri sen la fino?” oni trovas “Tro torturas trista truo / brilan bordan brodan bruon.” Sonas bele, sed dezirindus ankaŭ ĉeesto de iom pli profunda senco: ĝuste ties manko dume ne permesas al Grigorij atingi la nivelon de tiaj poetoj kiel Ivan' Naumov (kiun Arosev preface dankas kiel sian instruanton kaj kies influo senteblas plurloke) aŭ Nikolai Lozgaĉev.
Tamen signoj de talento videblas, kaj kun sia grandega laboremo kaj volforto la aŭtoro nepre devas iam fariĝi rimarkinda figuro en Esperanto-poezio.